‘Media moeten non-profitorganisaties worden’

Jan Lippens
Jan Lippens Freelancejournalist

3 mei is Internationale Dag van de Persvrijheid. En die persvrijheid staat onder druk, ook in Europa en de VS. ‘Maar dat beseffen we te weinig’, zegt Julia Cagé, auteur van Sauver les médias.

Op 3 mei houdt Julia Cagé de openingsspeech op Difference Day, het groots opgezette evenement over persvrijheid in Bozar. Net als haar man Thomas Piketty is Cagé professor economie in Parijs. ‘We denken dat persvrijheid alleen bedreigd is in ontwikkelingslanden waar de overheid media censureert en journalisten in de cel gooit’, zegt ze. ‘Dat ís uiteraard een aantasting van de persvrijheid, maar we beseffen te weinig dat er ook in Europa en de VS verontrustende tendensen zijn. Neem de plannen in Frankrijk om inlichtingendiensten meer bevoegdheden te geven om verdachten af te luisteren of mails te onderscheppen zonder toestemming van een rechter. De strijd tegen terrorisme zorgt in westerse landen voor steeds verder gaande controle van het internet en de media. Edward Snowden en andere klokkenluiders zullen worden afgeschrikt om wantoestanden aan de media te signaleren.’

Ook de economische crisis bedreigt de persvrijheid, schrijft u.

JULIA CAGÉ: Westerse media zitten in financiële problemen. Oplages en reclame-inkomsten dalen, en er wordt bespaard op journalisten. Een van de winnaars van de Pulitzerprijs heeft zijn baan opgezegd omdat hij niet meer rondkomt als journalist. Het is al langer een tendens dat journalisten de kost niet meer verdienen en noodgedwongen communicatieadvies geven aan politici of bedrijven. Het aantal journalisten kalft af en met minder journalisten gaat de kwaliteit van de informatie achteruit.

Toch duiken nieuwe, grote investeerders op. Bekendste voorbeeld: Jeff Bezos van Amazon redde The Washington Post van het failliet.

CAGÉ: Schatrijke individuen die media opkopen, verdienen hun geld buiten de media en willen zo politieke invloed kopen. Ook in Frankrijk zijn er een paar voorbeelden. België is een beetje een uitzondering met goede publieke zenders én uitgevers die informatieverspreiding als hoofdactiviteit hebben, maar dat blijft wellicht niet duren. Bezos heeft de krant gered, maar sindsdien vind je er nog nauwelijks kritische berichtgeving over Amazon. Ook daarin schuilt een bedreiging voor de persvrijheid: journalisten die zich plooien naar hun broodheer. Journalisten die voor Fox News werken, weten dat ze de ultraconservatieve agenda moeten steunen als ze hun baan willen behouden. Wie als journalist voortdurend bang moet zijn om zijn job te verliezen, zal zijn werk niet meer goed doen.

De crisis heeft ook een weerslag op de journalistieke inhoud, stelt u vast.

CAGÉ: Kijk naar internetmedia waar het krioelt van het copy-pasten. Nieuwsproductie wordt afgestemd op algoritmes van zoekmachines. Je moet de eerste zijn met een nieuwtje om het meeste clicks te genereren. Dat wordt door andere media gerecycleerd met een spectaculaire kop, zonder inhoudelijk iets toe te voegen, om zelf weer hoger in die ranking te raken. Daarom beweer ik dat Google de echte hoofdredacteur van het internet is. Het gaat dus niet om waarachtige, nieuwe kwaliteitsvolle inhoud, maar steeds meer om infotainment.

Hebt u een oplossing?

CAGÉ: Kwalitatieve media en journalisten zijn essentieel voor een democratische samenleving. Informatie is een publiek goed, net zoals onderwijs en cultuur. Ik zie toekomst in een statuut van non-profitorganisatie waar uitgevers, investeerders, lezers en journalisten het samen voor het zeggen hebben. En miljardairs die dat willen, kunnen investeren maar zonder absolute zeggenschap, ook al zorgen ze voor het gros van het kapitaal.

Het programma van 3 mei vindt u op www.differenceday.com

Jan Lippens

‘Google is de echte hoofd–redacteur van het internet.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content