De crisis in Bolivia zorgt voor nieuwe diplomatieke spanningen tussen Venezuela en de Verenigde Staten.
Het zat er al een tijdje aan te komen. Al sinds het aantreden van de Boliviaanse president Evo Morales in 2005 waren de relaties tussen La Paz en Washington gespannen. Toen Morales vorige week de Amerikaanse ambassadeur in La Paz verzocht zijn koffers te pakken, kwam dat dus niet echt als een verrassing. Morales verdenkt de Amerikanen ervan het verzet tegen zijn regime te steunen en de hand te hebben gehad in ernstige rellen waarbij overheidsgebouwen werden geplunderd en meer dan dertig mensen om het leven kwamen.
Morales is de eerste inheemse – Indiaanse – president van Bolivia. Inwoners van de welvarende oostelijke provincies, veelal afstammelingen van Europese immigranten, verzetten zich tegen zijn plannen om de aardgasbaten – de voornaamste bron van inkomsten van het overigens straatarme land – wat billijker te verdelen. Morales nationaliseerde de gasindustrie en wil ook een grootscheepse landhervorming om een einde te maken aan de discriminatie van de inheemse bevolking. Op 8 december zal de bevolking zich in een referendum moeten uitspreken over een nieuwe grondwet, die een aantal politieke en sociale hervormingen mogelijk moet maken.
In de aanloop naar dat referendum kwam het de voorbije weken tot gewelddadige demonstraties in de oostelijke provincies die meer autonomie eisen. Het Amerikaanse weekblad Newsweek sprak van ‘een revolte van de rijken’. Morales had het over ‘een samenzwering tegen de democratie’ en beschuldigde de Verenigde Staten ervan aan te sturen op het uiteenvallen van Bolivia.
Het was het begin van een rondje armworstelen. Nadat Morales de Amerikaanse ambassadeur had uitgewezen en de Verenigde Staten bij wijze van represaille de ambassadeur van Bolivia naar huis stuurden, kwam ook de Venezolaanse president Hugo Chavez in actie. ‘Bolivia staat niet meer alleen’, waarschuwde Chavez. Hij riep zijn gezant uit Washington terug en sprak de Amerikaanse vertegenwoordiger in Caracas toe in weinig diplomatieke bewoordingen: ‘Loop naar de hel.’
Door het opblazen van een pijpleiding voor de aanvoer van gas vanuit Bolivia naar Brazilië en Argentinië dreigt het conflict intussen uit te dijen. De Argentijnse presidente Cristina Kirchner riep maandag de leiders van de Zuid-Amerikaanse landen bijeen voor een spoedberaad in de Chileense hoofdstad Santiago over de kwestie Bolivia. Ze vergeleek het Amerikaanse optreden tegen Morales met de coup tegen Salvador Allende in 1973. ‘Dat mogen we niet laten gebeuren.’
George W. Bush zal er niet meer van wakker liggen. En het is tot nu toe tijdens de Amerikaanse verkiezingscampagne niet echt een punt geweest. Maar Barack Obama en John McCain krijgen er een probleem bij: hun houding tegenover Morales en Chavez kan straks de doorslag geven in het stemgedrag van miljoenen Amerikaanse latino’s.
Piet Piryns
