U wil een muzikale reisroute uitstippelen doorheen Noord-Afrika en het Midden-Oosten, maar de gebaande paden toch vermijden. De cd-collectie van het Institut du Monde Arabe (IMA) in Parijs zal u beslist de nodige inspiratie bieden. Een aantrekkelijk uitgegeven serie, waarin vier nieuwe titels verschenen: Marokko, Algerije, Tunesië en Egypte.
Ronddwalend door de Marokkaanse stad Fez, moet je onwillekeurig aan Andalusië denken. Zeker wanneer flarden van het Marokkaans-Andalusisch repertoire je vanuit het conservatorium komen toegewaaid. Hadj Abdelkrim Raïs leidde hier tot 1996 het Al-Brihi-orkest in ontelbare suites. Pure poëzie is het, gedichten over minnaars in een betoverende natuur, afgewisseld met instrumentale improvisaties. Een selectie op dubbelcd.
Mag het allemaal iets onstuimiger, dan is de Egyptische havenstad Port Saïd een aanrader. Gelegen aan de monding van het Suez-kanaal, zal u hier ongetwijfeld de simsimiyya-ensembles aan het werk horen (zo genoemd naar de lier of simsimiyya). Instrumentalisten, zangers en dansers brengen in cafés en op pleinen passioneel werk, op zoek naar “een geliefde lichtend als de volle maan”.
Tegenover dit wereldse repertoire staat de soberheid van de mystieke islam, van het soefisme. Het aantal broederschappen is niet te tellen, het aantal volgelingen evenmin. Maar dat ze zo populair zijn, heeft veel met hun brugfunctie te maken tussen mystiek en volkse devotie. Op een enkel percussie-instrument na, krijg je hier uitsluitend vocaal werk. De zangers van de Sulâmiyya-broederschap uit Tunis (Tunesië) wisselen prachtige koranrecitaties af met lofliederen voor de geboortedag van de profeet Mohammed. En het siert hen dat ze ook werk van andere soefi-orden brengen.
Ondanks het eeuwenlange Arabische overwicht, wist de Berbercultuur in Noord-Afrika toch te overleven. Twee rietfluiten en percussie begeleiden hun teksten van meestal anonieme dichters. Ook de Chawi-Berbers in Aures (Algerije) vertolken wijn- en liefdespoëzie. Maar minstens even belangrijk zijn de nog altijd actuele verzetsliederen. Of hoe de Franse kolonisatie ook vandaag polariserend werkt. Sheikh Ali El Khencheli zoekt met zijn krachtige kopstem een evenwicht tussen zang en de instrumentale dynamiek van fluit en trommels. En dat lukt hem aardig.
Harmonia Mundi verdeelt in België de cd’s van het Institut du Monde Arabe (IMA). “Musique andalouse de Fès” door Abdelkrim Raïs (IMA 321002-3), “La Simsimiyya de Port-Saïd” (IMA 321026), “Chants soufis de Tunis” (IMA 321025), “Chants des Aurès” (IMA 321024).
Johan Van Acker
