Het liberaal syndicalisme in België is 120 jaar oud. ‘We hebben een eigen plaats, een eigen visie en een eigen stijl’, aldus ACLVB-voorzitter Jan Vercamst.

Met de Algemene Centrale van Liberale Vakbonden van België (ACLVB) heeft ons land als enige in de wereld een vakbond die het predicaat ‘liberaal’ draagt. De ACLVB vierde vorige zaterdag in Vorst Nationaal het 120-jarig bestaan van het liberaal syndicalisme in ons land, met onder meer een voorstelling van een fotoboek en een speciale affiche ontworpen door tekenaar François Schuiten.

Het begin van de liberale vakbondswerking gaat terug tot 1890. Toen werd in Gent, de bakermat van het Belgische syndicalisme, de Liberale Werkersverdediging opgericht. Een overkoepelende nationale centrale van liberale vakbonden, met een interprofessionele stakingskas, kwam er in 1920. Die kreeg op het einde van de jaren dertig de naam ACLVB en werd in 1946 erkend als representatieve vakbond.

Met bijna 270.000 leden is de ACLVB vele maten kleiner dan het christelijke ACV en het socialistische ABVV, maar huidig voorzitter Jan Vercamst vindt dat zijn blauwe vakbond ‘een eigen plaats, een eigen visie en eigen stijl’ heeft. In tegenstelling tot de twee andere vakbonden is de ACLVB niet georganiseerd in centrales per bedrijfssector.

Het valt op dat de ACLVB in allerlei publicaties de termen ‘liberaal syndicalisme’, ‘syndicaal liberalisme’ en ‘sociaal liberalisme’ door elkaar gebruikt. Een structurele band met de Open VLD is er echter niet. Die werd al doorgeknipt na de winterstaking van 1960-1961. Toch stemt bijna 50 procent van de leden bij verkiezingen op Open VLD en MR. Ze zijn ook vaak aangesloten bij een liberaal ziekenfonds.

Die betrokkenheid bij een ‘liberale zuil’ bleek uit een ledenbevraging door de Universiteit Gent en het CRISP (Centre de recherche et d’information socio-politiques) in 2010. Die leerde dat er voor de leden geen tegenstelling tussen ‘liberaal’ en ‘syndicaal’ is. Ze zijn gehecht aan die combinatie. Voorts sprak het onderzoek tegen dat de ACLVB vooral bedienden en kaderleden zou aanspreken. Meer dan de helft van de leden heeft een arbeiders- statuut. Om sociale conflicten op te lossen, krijgt overleg voorrang op (wilde) stakingen.

Voorzitter Vercamst verdedigt daarom een grotere werknemersparticipatie in de bedrijven. Hij is gecharmeerd van het Duitse model van Mitbestimmung. Die ambitie stond niet in de weg dat de ACLVB vorig jaar samen met het ABVV het centraal loonakkoord voor 2011-2012 verwierp. De ACLVB heeft bij de Internationale Arbeidsorganisatie in Genève ook een klacht ingediend tegen de loonnorm. Die is volgens de liberale vakbond een aanfluiting van het principe van vrije loononderhandelingen.

Deze stap en ook de viering van 120 jaar liberaal syndicalisme moeten de ACLVB extra profiel geven in de campagne voor de sociale verkiezingen in mei. In 2008 probeerde de liberale vakbond meer dan 10 procent van de werknemers ervan te overtuigen te stemmen voor zijn kandidaten voor de ondernemingsraden en de preventiecomités in de bedrijven. Dat lukte toen net niet.

Patrick Martens