‘Een op de drie inwoners van Libanon is vluchteling. De druk op het land wordt gigantisch.’ Dat zegt Midden-Oostenspecialist Remco Andersen.
Remco Andersen (34) krijgt op 4 juni de Lira Correspondentieprijs. De Nederlander verslaat vanuit Beiroet de ontwikkelingen in de Arabische wereld en voelt zich ‘enorm gevleid’ door de bekroning van het Fonds voor Bijzondere Journalistieke Projecten. ‘Vooral omdat ik genomineerd werd voor verhalen waarbij ik focus op menselijk lijden. Ik wil tonen dat ook in het Syrische conflict een groot deel van de slachtoffers gewone burgers zijn die tussen de strijdende partijen beland zijn en door een speling van het lot alles kwijtraken.’
U hebt het vaak over de Syrische vluchtelingen die buurland Libanon overspoelen. Hoe groot is de druk op Libanon?
REMCO ANDERSEN: Libanon is een klein land met vier miljoen inwoners. Inmiddels zijn er in het land meer dan één miljoen vluchtelingen uit Syrië geregistreerd, en wellicht zijn er nog zeker vijfhonderdduizend niet-geregistreerde. Tel daarbovenop een half miljoen Palestijnse vluchtelingen, die er al waren. Een op de drie inwoners in Libanon is nu een vluchteling, de druk is dus gigantisch. Bovendien is Libanon geen ontwikkeld land. In normale tijden zijn er al dagelijks stroompannes en regelmatig waterschaarste. Als daar anderhalf miljoen vluchtelingen bijkomen, komt werkelijk alles in het gedrang: gezondheidszorg, infrastructuur, elektriciteit, watervoorziening. En het levert ook sociale spanningen op, al bleven die tot nu toe vrij beperkt.
Libanon smeekt al lang om internationale steun. Waarom blijft die uit?
ANDERSEN: Het Syrische vluchtelingenprobleem is een van de grote humanitaire crisissen van deze tijd. De omvang is ongekend. Er zijn miljarden nodig om al die mensen alleen al een zeil boven het hoofd te bieden. Blijkbaar is men niet bereid om daarvoor te betalen. Europa blijft maar hameren op het idee dat de vluchtelingen in de eerste plaats moeten worden opgevangen in hun eigen regio, maar dat gebeurt niet. De VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR heeft nog maar twintig procent van haar budget voor dit jaar gekregen. Het Wereldvoedselprogramma van de VN helpt de kwetsbaarste gezinnen, maar kan amper zeventien euro per gezinslid per maand uitbetalen. Wat kun je daarvoor nog kopen?
Hoelang redt Libanon het nog alleen?
ANDERSEN: Tot nu toe zijn de Libanezen bijzonder welwillend geweest, maar ze redden het zeker niet alleen. De situatie wordt zo schrijnend dat de gastvrijheid omslaat in vijandigheid. Toen Syrische rebellen in een buitenwijk van Beiroet een Libanese militair doodden, sloeg de vlam in de pan. Knokploegen trokken de straat op om iedere Syriër die ze tegenkwamen in elkaar te slaan. Op sommige plaatsen is de avondklok ingesteld voor Syriërs. In plattelandsdorpjes zie je bordjes met ‘Syriërs niet gewenst’. Dat komt vooral omdat de arbeidsmarkt onder druk staat: Syriërs willen voor een veel lager uurloon werken dan de Libanezen. Vooral arme Libanezen op het platteland begrijpen niet meer waarom de Syriërs hulp krijgen, en zij niet.
Dreigt de situatie te ontsporen?
ANDERSEN: Dat het tot nu enkel op lokaal niveau is fout gelopen, verbaast me. Libanon zal niet plots in lichterlaaie staan, maar de druk zal wel gestaag blijven toenemen. En dan weet je natuurlijk nooit wat er kan gebeuren.
Thomas Verbeke
‘Het vluchtelingen-probleem wordt zo schrijnend dat de Libanese gastvrij-heid omslaat in vijandigheid.’
