‘Le Pen en Zemmour moeten de handen in elkaar slaan’

Marine Le Pen eist het leiderschap op rechts op. © AFP via Getty Images

Radicaal-rechts staat in Frankrijk sterker dan ooit tevoren, zegt Koen Dillen. ‘Het lepénisme is een vaste waarde geworden.’

In de tweede ronde van de Franse presidentsverkiezingen moest Marine Le Pen het opnieuw afleggen tegen Emmanuel Macron. De zittende president deed het met 58,54 procent van de stemmen beter dan aanvankelijk werd verwacht. Volgens Koen Dillen, voormalig Vlaams Belang-politicus en Frankrijkkenner, kwam de politica in het laatste tv-debat niet uit de verf.

Hoe beoordeelt u de uitslag?

Koen Dillen:Frankrijk blijkt alweer een diepverdeeld land. De campagne was bijzonder negatief van aard. Veel kiezers van Macron hebben vooral tegen Le Pen gestemd en omgekeerd. Ook in de eerste ronde kozen heel wat centrumlinkse sympathisanten voor de radicaal-linkse Jean-Luc Mélenchon om Le Pen en Éric Zemmour uit de tweede ronde te houden. De Franse journalist Jean-Michel Apathie beschreef het enkele dagen geleden treffend: zowel Le Pen als Macron loopt het risico om verkozen te raken. De winnaar, aldus Apathie, wacht de ontzettend moeilijke taak om het land te verenigen en een breed gedragen beleid te voeren. Macron wil daar naar eigen zeggen werk van maken, maar dat zei hij vijf jaar geleden ook. Het wordt dus afwachten of hij ditmaal wel de daad bij het woord kan voegen.

Le Pens houdbaarheidsdatum lijkt nog niet voorbij. Bij de presidentsverkiezingen van 2027 zou ze nog maar 58 jaar oud zijn.

Met 41,6 procent van de stemmen doet een radicaal-rechtse kandidate het beter dan ooit tevoren.

Dillen: In 2002 bedroeg de kloof tussen Jean-Marie Le Pen en Jacques Chirac nog twintig miljoen stemmen. Vijf jaar geleden kon Marine Le Pen dat verschil terugbrengen tot tien miljoen stemmen. Zondag waren het er nog maar vijf miljoen. Dat is simpelweg een politieke aardverschuiving. Het lepénisme is een vaste waarde geworden en zal in geen geval verdwijnen – de bezorgdheden over migratie, integratie en veiligheid zijn in Frankrijk nu eenmaal groot. Macron, zelf ook centrumrechts, lijkt dat stilaan te beseffen. In 2015 juichte hij het migratiebeleid van de Duitse bondskanselier Angela Merkel nog toe en veroordeelde hij de aanslagen in Parijs halfslachtig. Intussen gaan zijn voorstellen voor een strenger Europees migratiebeleid of zijn omstreden separatismewet veel verder dan de standpunten die hij er vijf jaar geleden op nahield.

Is Le Pen gematigder geworden of Frankrijk radicaler?

Dillen: Allebei. De aversie tegen Macron en diens beleid is groot, soms lijkt het wel haat. Maar de dediaboliseringsoperatie van Marine Le Pen was een electoraal succes. Ze nam duizenden selfies met kiezers en plaatste honderden kattenfoto’s op haar Instagrampagina. Bovendien kwam ze door de radicale campagne van Zemmour een pak gematigder over dan voordien. Iedereen leek te zijn vergeten dat ze ‘de dochter van’ is. Maar in de tweede ronde kwam Le Pen opnieuw volop in beeld en dat heeft ze niet goed verteerd. Het televisiedebat met Macron was een flinke tegenvaller voor haar. Normaal is het de uitdager die in het offensief gaat, maar het was andersom. Qua dossierkennis moest Le Pen duidelijk onderdoen voor Macron. Geen wonder dat ze de kiezers van Mélenchon nauwelijks heeft kunnen overtuigen.

Zemmour was in zijn reactie niet mals voor Le Pen. ‘Het is al de achtste keer dat een Le Pen met een verlies geconfronteerd wordt.’

Dillen: Met het oog op de parlementsverkiezingen van juni wil hij het leiderschap op radicaal-rechts opeisen. Maar Le Pen ziet die rol ook voor zichzelf weggelegd. Het wordt daarom uitkijken naar de manier waarop de twee zullen samenwerken. Gemakkelijk wordt dat niet. Naar aanloop van de eerste ronde heeft Zemmour Le Pen keer op keer aangevallen. Wanneer hij nadien zijn steun voor haar uitsprak, zei Le Pen meteen dat Zemmour nooit minister in haar regering zou worden. Die tweedracht houdt risico’s in. Voormalig president François Mitterrand benadrukte dat men voor een overwinning eerst de eigen achterban moet verenigen. En gelijk had hij. Le Pen en Zemmour zullen dus een modus vivendi moeten vinden en de handen in elkaar slaan – een gedwongen huwelijk, zeg maar. Anders zijn ze een vogel voor de kat. In 2017 bijvoorbeeld behaalde Le Pen in de tweede ronde van de presidentsverkiezingen 34 procent van de stemmen, maar twee maanden later won ze slechts zeven parlementszetels.

Komt haar politieke toekomst anders in gevaar?

Dillen: Dat is niet ondenkbaar, maar Le Pens houdbaarheidsdatum lijkt nog niet voorbij. Bij de presidentsverkiezingen van 2027 zou ze nog maar 58 jaar oud zijn.

Mogen we een terugkeer van haar nicht Marion Maréchal verwachten? Zij verliet Le Pen in 2017 en is intussen vicevoorzitter van Reconquête, de partij van Zemmour.

Dillen: Maréchal is een erg ambitieuze politica die een zekere populariteit geniet. Bij de regionale verkiezingen in 2015 behaalde ze op 25-jarige leeftijd meer dan 40 procent van de stemmen. Daarmee deed ze zelfs beter dan Le Pen zelf. Maar een terugkeer is weinig waarschijnlijk. Ze heeft al haar bruggen met het Rassemblement National verbrand. Na haar vertrek heeft Marine Le Pen heel haar entourage op een zijspoor geplaatst – die is ontgoocheld naar het kamp van Zemmour overgestapt. Voor de toekomst van de partij is het vooral uitkijken naar de 26-jarige voorzitter Jordan Bardella, een politiek talent en begenadigd spreker. Aan zijn zijde zal Le Pen campagne voeren voor de parlementsverkiezingen, wat toch wel wat zegt over zijn status en gezag in de partij.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content