11.11.11 trekt straks weer de hort op met 20.000 vrijwilligers. Ondanks ‘nieuwe wervingsmodellen’ levert de deur-aan-deuractie nog altijd het leeuwendeel van de opbrengst op. Knack liep mee, kreeg ettelijke voordeuren tegen de neus, maar gelukkig ook enkele gevulde enveloppen.
Lichtervelde. Zaterdagochtend 5 november. Als een van de enige in Vlaanderen gaat het plaatselijke 11.11.11-comité vandaag al de enveloppen ophalen die alle inwoners enkele dagen voordien in de bus hebben gekregen. Elders rukken de kleurig uitgedoste vrijwilligers pas op 11 november uit, op Wapenstilstand, de officiële campagnedag van 11.11.11. Een stuk of dertig moedigen staan om negen uur al klaar in de Statiestraat om naar de hun toegewezen straten te vertrekken. Minstens de helft van hen zijn tieners. De jongerenwerking van de plaatselijke Oxfam Wereldwinkel draait goed. ‘Voor ons is dat een uitstekende rekruteringsbron’, lacht voorzitter Kris Vandenbussche.
Niet overal is de jongere generatie nog zo gewillig om op een vrije novemberdag te gaan leuren. In Erpe-Mere is het comité volop bezig met zogenaamde ‘nieuwe modellen van fondsenwerving’. ‘Twintig jaar geleden coverden we nog de hele gemeente’, zegt Peter D’Herde. ‘Als de mensen niet thuis waren, gingen we tot drie keer langs.’ Twee jaar geleden hield het op. ‘Onze vrijwilligers uit de talrijke jeugdbewegingen van Erpe-Mere willen liever niet meer van deur tot deur gaan.’ De inkomsten kalfden af. Sinds 2010 staan er inzameltonnetjes in bakkerijen, apotheken, nachtwinkels enzovoort. ‘Vorig jaar was dat nog geen inslaand succes. Maar onze truffelverkoop, onze sponsorloop en onze jaarlijkse quiz maakten ook deel uit van het nieuwe model. Zo hielden we de totaalopbrengst op peil. Dit jaar hebben we het aantal inzamelpunten verdubbeld. Ik denk dat er nog rek op zit.’
In het landelijke Lichtervelde organiseren ze ook andere activiteiten, maar blijven ze wel van deur tot deur gaan. ‘We vinden het belangrijk om bij de mensen aan te bellen en zonder omwegen te peilen naar hun solidariteitsgevoel. Voor sommige inwoners is dat het enige moment dat ze heel direct geconfronteerd worden met de wereldproblematiek. Maar dat kan dus alleen als je genoeg vrijwilligers hebt die het nog zien zitten.’
Of als je op je familie kunt rekenen. Wout Vandenbussche (16) is een neefje van Kris. De moeder van zijn kameraad Miel Oosthuyse (17) staat – te fris en monter voor dit uur van de dag – klaar om in haar roze plastic outfit de straat op te trekken. Iedereen is hier wel iemands neef, broer of zus. Net voor we aanbellen bij het eerste huis vertelt Miel dat hij al enveloppen ophaalde toen hij nog op de lagere school zat. Van toen 11.11.11 tijdens Euro 2000 nog campagne voerde tegen kinderarbeid, zo ongeveer. ‘Toen ging ik mee met mijn ouders. Later konden we het alleen. En ik ben het blijven doen. Ik zou niet weten waarom we ermee zouden ophouden.’
Huis #3. Miel had ons gewaarschuwd. ‘Ze zeggen vaak dat ze hun enveloppe niet meer terugvinden. Maar we hebben genoeg reserve-enveloppen mee.’ Het helpt niet: ‘Ja maar… We gaan toch niet geven.’
Huis #8. Een oud dametje raakt in paniek als ze hoort waarvoor we komen. ‘Oh nee, mijn man heeft de portemonnee mee naar de slager. Kun je terugkomen?’ In Lichtervelde doen ze normaal maar één keer hun ronde. Dertig kilometer verderop, in de Kortrijkse deelgemeente Marke, bellen de vrijwilligers op zondag nog een tweede keer aan waar op zaterdag niet thuis werd gegeven. Een topcomité, daar in Marke. Jarenlang de hoogste West-Vlaamse score per inwoner. ‘We doen ons best’, zegt voortrekker Noël Dufromont (67) bescheiden. ‘Die bedragen zijn relatief. Als je een paar grote weldoeners op je grondgebied hebt, zit je gebeiteld. Ooit belde er bij mij iemand aan, een paar weken voor 11 november. “Noël,” zei hij, “ik heb hier 500.000 frank (12.500 euro). Ik zou dat aan 11.11.11. willen geven.” We hebben die man dan geholpen met zijn overschrijving.’
Maar de zon schijnt niet de hele dag op 11 november. ‘Je komt bij iedereen langs’, zegt Dufromont. ‘Ook bij mensen die de dokter nog moeten betalen. Of je vindt in plaats van een bankbiljet een briefje in de enveloppe: “Zouden jullie niet beter een collecte voor mij doen?” Eigenlijk is dat een soort wanhoopsdaad. Waarschijnlijk zijn dat mensen die niemand hebben aan wie ze kunnen zeggen hoe lastig ze het hebben.’
Van de financiële crisis heeft de kas van 11.11.11 nog niet veel last gehad. ‘Laten we eerlijk zijn,’ zegt Dufromont, ‘wie werk heeft, voelt de crisis amper. Vroeger gingen we met Allerheiligen naar de familie en naar het kerkhof. Nu lees ik in de krant dat er 30.000 gezinnen met het vliegtuig op vakantie vertrekken.’
Huis #14 in Lichtervelde. Miel heeft nog maar twee enveloppen gekregen. Voor het eerst bellen we aan bij iemand die geen flauw excuus verzint. ‘We gaan niet meedoen. Dank je’, zegt de zestiger ongegeneerd. Waarom gaan de jongens eigenlijk niet rond in hun eigen wijk, waar de mensen hen kennen? Zo’n collecte draait om vertrouwen, vertelden ze ons in Marke: ‘Ook al weten de mensen dat een overschrijving veiliger is, ze geven nog graag geld mee met mensen die ze kennen.’
‘Buren durven misschien niet te weigeren’, zegt Miel. ‘Zoals daarnet die vrouw van wie haar kinderen bij ons in de Chiro zitten.’
Goed voor de opbrengst, toch?
Wout: ‘Ja, eigenlijk wel. Maar ik vind het moeilijk om langs te gaan bij mensen die je kent.’
Miel: ‘En we bellen er ook al aan voor de jeugdbeweging, voor de sportclub en voor de school. Als ik er ook nog eens voor 11.11.11 moet aanbellen, zullen ze op de duur zeggen: “Daar is hij weer, met zijn winkeltje.”‘
Huis #23. Miel raakt stilaan op kruissnelheid. Hij heeft ondertussen zes enveloppen in zijn tas. Een straat verderop zwaait Wout een beetje verveeld met zijn ene enveloppe. En het wordt nog erger wanneer hij op een vrouw afstapt die in haar voortuin onkruid zit te wieden. Ze staat prompt op en loopt met haar emmer naar de overkant van de straat. Is er dan nooit iemand die hen binnenvraagt voor een koffie?
Miel: ‘Nee, daarvoor hebben we geen tijd. En dan nog: wij drinken alleen eerlijke koffie.’ (lacht)
Het tijdsargument haalt het niet overal. In de Gentse wijk Brugse Poort neemt Leen Vervaet samen met een twintigtal vrijwilligers wel de tijd om met de mensen te praten. ‘De vele Turken weten bijvoorbeeld amper waarvoor we aanbellen. Maar als je het hen uitlegt, geven ze bijna altijd iets.’ Vooraleer de Gentse vrijwilligers op weg gaan, frissen ze daarom tijdens een gemeenschappelijk ontbijt nog eens het campagnethema op. ‘En op straat babbelen we de hele tijd met iedereen en maken we grapjes. Zo merken de mensen dat je een van hen bent. Je moet écht zijn, jezelf blijven. Wie zich als een verkoper gedraagt of zelf een luxeleven leidt, zal hier niet veel mensen overtuigen.’
Het comité van Lichtervelde was vorig jaar goed voor 0,81 euro per inwoner. In Marke was dat ongeveer 1,36 euro per hoofd. Erpe-Mere hangt daar met 1,1 euro per inwoner tussenin. Hoewel Vervaet herhaaldelijk benadrukt dat het niet alleen om geld draait, maar ook om bewustmaking, vraagt ze zelf aan het einde van ons gesprek: ‘Wil je niet weten hoeveel we hier vorig jaar in de Brugse Poort hebben opgehaald? (trots) 2005 euro. Dat is héél veel.’
We wandelen verder. Miel loopt te piekeren over de vraag of er lege enveloppen tussen zouden zitten. ‘Wij kunnen ons dat dus niet voorstellen hè, dat we daar niets in zouden steken.’
Huis #50 voor Miel. Hij telt veertien enveloppen. Wout heeft al bij meer huizen aangebeld, maar moet het met vijf stuks stellen.
Miel: ‘Volgend jaar ga ik wel alleen, hoor.’
Wout: ‘Jij ziet er gewoon zieliger uit, met je puppy-oogjes.’
Op het hoofdkwartier is de middagsoep nog niet warm. Of we in plaats daarvan een kopje thee willen?
Ja, dat willen we.
‘Welke?’
Eum. Eerlijke, zeker?
DOOR HANNES CATTEBEKE / FOTO’S FRANKY VERDICKT
