Russell Means, ooit een staatsgevaarlijke activist van de indiaanse zaak, riep vorige maand de onafhankelijkheid van de Lakota’s uit. Niemand luisterde, behalve Vladimir Poetin.
Precies tussen de 117e verjaardag van de moord op Sitting Bull (15 december 1890) en die van het bloedbad bij Wounded Knee (29 december 1890) riep Russell Means op 20 december de onafhankelijkheid van de Lakota’s (Sioux) uit tijdens een persconferentie in Washington. Means is een van de oprichters van de American Indian Movement (AIM), die in de jaren zestig en zeventig aandacht vroeg voor het lot van de oorspronkelijke bewoners van de Verenigde Staten. Die werden na de bloedige ‘indianenoorlogen’ van 1865 tot 1896 in reservaten ‘opgesloten’. In theorie zijn het allemaal onafhankelijke staatjes, met hun eigen verkozen stamraden. In feite staan ze onder de voogdij van het Bureau of Indian Affairs. In ruil daarvoor krijgen de indianen gratis huisvesting, gezondheidszorg en een karig inkomen.
Die rechten spruiten voort uit de honderden verdragen die de Amerikanen afsloten met de indianen. De Lakota’s eisen dat de verdragen van 1855 en 1868 zouden worden nageleefd. Daarin wordt onder meer bepaald dat de Lakota’s eigenaar zijn van de beroemde Black Hills, die bulken van het goud en andere bodemschatten.
Russell Means zegde precies die beruchte verdragen van 1855 en 1868 op. Tegelijkertijd riep hij de onafhankelijke Lakota-natie uit. ‘We zijn geen burgers meer van de Verenigde Staten van Amerika en al diegenen die in de vijf staten wonen die tot ons territorium behoren, kunnen zich bij ons voegen’, zei hij. De Lakota’s woonden in de 19e eeuw in Montana, Wyoming, South en North Dakota en Nebraska.
Het is niet duidelijk in wiens naam Means precies sprak. In de jaren zeventig was hij nog een staatsgevaarlijke activist die erg populair was bij zijn volk, maar stilaan viel hij in ongenade. Hij verloor in 2001 de presidentsverkiezingen in Pine Ridge van John Yellow Bird Steele. Alleen Steele zou, in naam van de Oglala Lakota’s, de verdragen met de Amerikanen eenzijdig kunnen opzeggen.
‘Dat zal niet zo gauw gebeuren. Het zou dan ook erg onverstandig zijn’, zegt Els Herten, een Belgische die de drijvende kracht is achter Keep Our Lakota Alive (KOLA), een non-profitorganisatie die zich inzet voor de rechten van de indianen. ‘De verdragen zijn het enige wat de Lakota’s hebben. Zonder de voordelen die eruit voortspruiten, zouden ze in totale armoede leven. Pine Ridge is nu al de armste regio van heel Amerika. Als de Lakota’s alle rechten die in de verdragen vervat zitten, zouden kunnen afdwingen dan konden ze moeiteloos uit het moeras kruipen. Ze hebben recht op een deel van de opbrengst van al het goud dat ooit gedolven is in de Black Hills. Zonder de verdragen verliezen de Lakota’s al hun aanspraken op dat geld.’
Russell Means heeft zo zijn eigen idee over de verkozen stamraden op de reservaten. Hij noemde hen ‘Vichy-indianen, collaborateurs en bedelaars.’
‘Toen het AIM in de jaren zeventig actie voerde, waren die stamraden inderdaad erg corrupt’, geeft Herten toe. ‘Dat is nu wel anders. De meeste stammen proberen het geld dat ze krijgen, onder meer uit de opbrengst van de casino’s in de reservaten, eerlijk te verdelen onder hun stamgenoten. Het probleem is dat de indianen, en zeker die van Pine Ridge, erg apathisch geworden zijn. De meesten geloven niet meer in een betere toekomst. Een ding is wel zeker: een symbolische onafhankelijkheidsverklaring zal hun lot niet verbeteren.’
Means kreeg steunbetuigingen uit Bolivia en Turkije. Hij verklaarde in interviews dat zelfs de Russische president Vladimir Poetin hem zou steunen. Dat bleek een grapje te zijn dat in diplomatieke kringen circuleert. Poetin zou de onafhankelijkheidsverklaring van Kosovo vergeleken hebben met die van de Lakota’s. Een twijfelachtig compliment.
Karl van den Broeck
