Wordt de VRT geprivatiseerd of niet? Eén ding staat vast: als deze regering de hele rit uitzit, zal de openbare omroep er helemaal anders uitzien.

Zondag was het op het VRT-programma De Zevende Dag even een lastig moment toen de Vlaamse mediaminister Dirk Van Mechelen iets moest zeggen. Het zijn sowieso al lastige momenten als de VLD’er iets moet zeggen, maar nu dus in het bijzonder. De minister hoorde zich uit te spreken over de VRT-show “De XII Werken”. Was dat elke zondagavond in prime time één eindeloze commercial voor nu eens Bert Anciaux, dan weer Humo of Stella Artois met daartussen reclame voor de bakstenen van De Simpel? Als de minister ja antwoordde, ging hij voor kijkend Vlaanderen af als een ouwe zeur, want de XII Werken vormen een monument van volks entertainment. Zei Van Mechelen nee, dan ging hij in tegen alles wat zijn partij ooit over de media, het tv-beleid en vrije concurrentie had rondgetoeterd. Dus begon Van Mechelen maar over “creatieve televisie”. Op deze manier gaf de minister – tegen afspraken en wetten in – de makers van de XII Werken de absolutie.

Een aantal ingewijden moet daar hartelijk mee gelachen hebben. In de catacomben van de politieke macht beslist men namelijk rond deze tijd over de samenstelling van een nieuwe raad van bestuur van het Huis van Vertrouwen. De voorzitter zou na een afspraak tussen VLD en VU de KUB-prof Eric Defoort moeten worden, ondervoorzitter van de Volksunie en medebedenker van Het Sienjaal. De VLD zag van alle aanspraken af na een veeleer lauwe poging om Claire Ysebaert, bestuurder van vennootschappen voor het Blauwe Fabriekje, als permanent regeringscommissaris in het zadel te helpen. De huidige voorzitter, SP’er Bart De Schutter, kwam in geen enkel scenario voor. Hij liet als tweede man achter gedelegeerd bestuurder Bert De Graeve zo’n verpletterende indruk dat zijn eigen kameraden hem zelfs niet meer als gewoon lid van de raad willen zien terugkomen.

EEN WILD IDEE

Eigenlijk gaat het achter de schermen niet eens om Defoort of zijn medebestuurders, wel om wat de raad de komende jaren met de VRT als nv van publiek recht hoort te doen. De selecte kring die nu de benoeming van de nieuwe voorzitter bedisselt, heeft daar uitgesproken ideeën over. Daar gaat het stilaan openlijk over een privatisering van de overheidszender of, om in hun terminologie te blijven, om ‘een gedeeld aandeelhouderschap’. Waar is die drastische aanpak goed voor?

De redenering achter zo’n mogelijke ommezwaai is vrij eenvoudig. De VRT kost de Vlaamse Gemeenschap iets meer dan 7,6 miljard frank per jaar. Voor dat geld worden goed 2000 medewerkers van de zender volgens het fameuze maxidecreet geacht informatieve, culturele, educatieve en ontspanningsprogramma’s te maken. Het enige wat de zender echter lijkt te maken, zijn contracten. Met buitenlandse aanbieders en met productiehuizen van eigen bodem. Die vullen het zendschema: van uitzendingen met (ook weer gekochte) reportages tot ontspanningsprogramma’s waarmee de omroep de (door niemand gevraagde) slag met de commerciële zenders aangaat.

Intussen verliest het Huis van Vertrouwen bijvoorbeeld de strijd met diezelfde concurrenten op een van de voor de VRT essentiële terreinen: informatie. Om het cru uit te drukken: de VRT lijkt manmoedig en gedecideerd op weg om zichzelf als overheidszender met specifieke opdrachten overbodig te maken. Vandaar de logische vraag of het wel echt nodig is een handvol miljarden te besteden aan een kopie van een commerciële omroep, zeg in dit geval VTM.

Privatiseren dus maar? Op het eerste gezicht lijkt dit misschien aantrekkelijk voor enkele Vlaamse uitgevers, maar als het gewoon privatiseren is om een deel van de kosten op de privé-sector af te wentelen en de reclame-inkomsten over twee zenders – eigenlijk drie, met VT4 erbij – te spreiden, lijkt het nergens naar. De Vlaamse reclamemarkt blijft wat ze is: klein, te klein voor twee grote tv-stations. Zelfs een marginale omroep als VT4 die met tien procent van het publiek al heel blij is, verstoort zo’n beperkte markt grondig. VTM zou in zo’n constructie beter meteen het adres opzoeken van het Fonds voor Bedrijfssluitingen.

Privatiseren lijkt wel een heel wild plan. Maar niet als er echt een verborgen agenda bestaat. Bijvoorbeeld om de rol van de VRT te beperken tot een soort Canvas-structuur met een beperkte opdracht: geen commercieel gedoe meer, alleen het betere culturele en informatieve werk, plus wat hand- en spandiensten voor de Vlaamse overheid. Zegt een van de insiders: “Kluchten zoals rond Mooi en Meedogenloos bewijzen dat het zo niet verder kan. Of het ooit tot een soort echte fusie van de twee zenders komt, blijft de vraag. Formeel is daar totnogtoe niet over gepraat. Maar wanneer deze regering het tot het einde uitzingt, ziet de VRT er zeker niet meer uit zoals nu.” Er staan mediaminister Van Mechelen dus nog heel wat lastige momenten te wachten.

J.G.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content