De beste remedie om de overheidsfinanciën beter op orde te houden, is een herstel van de economie. Maar aan een relancebeleid is de regering-Di Rupo nog niet toe.
Premier Elio Di Rupo (PS) heeft zich met zijn regering door een controle van de federale begroting geworsteld. Een extra inspanning van ongeveer 2 miljard euro moet ertoe bijdragen dat het tekort op de financiën van alle overheden samen (federaal, regionaal en lokaal) dit jaar beperkt blijft tot 2,8 procent van het bruto binnenlands product (bbp) en dat het perspectief van een globaal begrotingsevenwicht in 2015 behouden wordt.
Omdat de economie intussen in een recessie beland is, was de inzet van de federale budgetcontrole ook dat het vertrouwen van consumenten en ondernemers niet verder zou kelderen. Daarom werd met het nodige politieke gespin voortdurend de indruk gewekt dat het met de bijkomende inspanning nog wel zou meevallen. Dat gebeurde op diverse manieren. Zo werden de extra bezuinigingen van de gewesten en de lokale besturen – samen goed voor meer dan 1 miljard euro – in de federale communicatie over de begrotingscontrole bewust buiten beeld gehouden. Na het vorig jaar afgesproken maatregelenpakket van 11,3 miljard euro, luidde het voorts dat het niet meteen ondoenbaar zou zijn om federaal nog eens 2 miljard te vinden, met inbegrip van een buffer van 500 miljoen om Dexia en andere economische tegenvallers op te vangen.
Ten slotte was het voor de krokusvakantie al duidelijk dat meer ingrijpende beslissingen over bijvoorbeeld een indexsprong, een minimumbelasting voor bedrijven of een nieuwe operatie fiscale amnestie geen kans maakten door de politieke tegenstellingen binnen de zespartijencoalitie van Di Rupo. Er zou noodgedwongen overgeschakeld worden op een resem kleine en eenmalige maatregelen. Na het voorbije weekend stonden zo onder meer op het lijstje: nieuwe besparingen op de werking van de overheidsdiensten, een uitstel van investeringen bij de NMBS en Defensie, hogere taksen en accijnzen op vliegtuigtickets, alcohol en tabak, een btw op de erelonen van advocaten, minder uitgaven voor geneesmiddelen, en uiteraard ook weer meer opbrengsten via de aanpak van sociale fraude en fiscale ontwijking.
De Commissie waakt
Na deze week zal premier Di Rupo snel weten of zijn budgettaire bijsturing volstaat voor de Europese Commissie. Met het zogenaamde sixpack om het begrotings- en economisch beleid van de EU-lidstaten te controleren en te stroomlijnen, blijft de Commissie de Belgische regering bovendien achter de veren zitten om de competitiviteit van onze economie opnieuw te versterken en om het verlies van marktaandelen bij de export (min 15 procent in de afgelopen vijf jaar) te stelpen. De regering-Leterme kreeg daarover in juni 2011 al zes urgente aanbevelingen, maar was gehandicapt door het regime van lopende zaken.
Di Rupo keerde na de Europese top van vorige week terug met een gepeperde nota van Europese Raadsvoorzitter Herman Van Rompuy en Europese Commissievoorzitter Jose Emanuel Barroso over de sociaaleconomische sterktes en zwaktes van ons land. Die nota leert onder meer dat België in de Europese Unie de kampioen van de sociale en fiscale lasten op arbeid is (veel zwartwerk is een gevolg daarvan) en dat de loonkosten per eenheid product in de voorbije tien jaar met ruim 20 procent zijn gestegen (daarmee hoeft ons land alleen Italië, Ierland, Spanje en Portugal te laten voorgaan).
Om nieuwe politieke strubbelingen rond de begrotingscontrole tegen te gaan, hield Di Rupo die scherpe waarschuwingen vorige week in eerste instantie op zak. Maar om Europese sancties tegen economische ontsporingen te vermijden, moet de regering-Di Rupo al in april aan de Europese Commissie laten weten welke weg ze zal inslaan om de Belgische concurrentiekracht op te krikken. Dat de overheidsfinanciën en de sociale zekerheid het best gediend zijn met een economische relance, is daarbij niet meer dan een vertaling van de slogan ‘ It’s the economy, stupid’ van Bill Clinton tijdens de campagne voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 1992. Om die reden zou alvast ook een apart lenteconclaaf van de regering gepland zijn. Het armworstelen tussen de linker- en de rechterzijde binnen de ploeg van Di Rupo over onder meer de vennootschapsfiscaliteit (de notionele-interestaftrek, andere belastingaftrekken enzovoort), een verlaging van de lasten op de (lagere) lonen en vooral een aanpassing van de loonindexering kan dan meteen een nieuwe ronde ingaan.
DOOR PATRICK MARTENS
