De Italianen blijven stemmen. Zondag moeten ze bij referendum antwoorden op twaalf vragen. Onder meer : hoeveel tv-stations mag Silvio Berlusconi hebben ?
HET GERECHTELIJK onderzoek in het Italiaanse smeergeldweb vordert moeizaam maar zeker. Twee weken geleden geraakte het Fininvest-imperium van Silvio Berlusconi er diep in betrokken. De baas van ’s lands tweede privé-industrie en leider van de politieke formatie Forza Italia beschuldigde de magistraten die zijn mannetjes aanhielden van politieke inmenging. Een gevizeerde onderzoeksrechter repliceerde gevat. Als het gerecht zijn werk niet mag doen omdat er gestemd zal worden, kan het beter de boeken sluiten. Want om de haverklap heeft een stembusgang of een volksraadpleging plaats.
Nauwelijks een maand geleden behaalde centrum-links een ruime zege bij de verkiezing van lokale besturen. En zondag worden de Italianen alweer opgeroepen om zich uit te spreken, nu over twaalf referendum-vragen. Die staan op een stembiljet zo groot als een opengeslagen krant. Alle twaalf de artikelen zijn in hun wetboekformulering afgedrukt, met daarbij de vraag of de kiezer het artikel ja dan nee afgeschaft wil zien. Want een referendum kan alleen afschaffen. Het parlement moet de wet nadien aanpassen of een nieuwe uitvaardigen, in overeenstemming met de volksuitspraak.
De volksvertegenwoordiging kan echter ook ingrijpen om een referendum te vermijden. Tot op het allerlaatste moment hebben de parlementaire (centrum-linkse) meerderheid en de pool rond Berlusconi gepoogd een akkoord te bereiken om de raadpleging over de omroepmaterie te bezweren. Zelfs de premier van het zakenkabinet, Lamberto Dini, mengde zich tevergeefs in het dispuut. Umberto Bossi, de leider van de Lega Nord die maneuvreert tussen centrum-rechts en -links, stak een stokje voor een akkoord.
INDIGESTIE.
Hoewel andere referendum-vragen (zie kader) de doorsnee-Italiaan allicht direkter raken, gaat alle (media-)aandacht naar de raadpleging over het omroepsysteem. Drie voorliggende teksten, gepromoot door een links ad hoc-komitee, raken immers rechtstreeks het televisierijk van Berlusconi. Ze slaan op : de inperking op reklamewerving, op programma-onderbrekingen voor reklame en op het bezit meerdere omroepen door één individu. Het grondwettelijk hof had vorig jaar al gedekreteerd dat dit laatste niet kon. Al bij al gaat het erom de Italiaanse situatie aan de Europese regelgeving aan te passen. Ex-premier Berlusconi lijkt zich daarvan stilaan bewust. Al een paar weken is Fininvest aan het onderhandelen om enkele of alle drie haar tv-kanalen te delen met andere partners of te verkopen. De Australiër Rupert Murdoch, de Duitser Leo Kirch, het Amerikaanse Time Warner en de Saudische prins Al Waalid Bin Talal Bin Abdulaziz hangen in dat verband aan de lijn.
Berlusconi spaart inmiddels op zijn omroepen geld, tijd noch vedetten om het volk voor zijn kar te spannen en zo zijn toekomstige onderhandelingspositie te verstevigen. Dat zou hem echter zuur kunnen opbreken. De media-garant dreigt met zware straffen omwille van ongeoorloofde stemmingmakerij, maar de kiezers kunnen het propaganda-bombardement ook beu worden en zich afkeren van Berlusconi wat bij de lokale verkiezingen lijkt te zijn gebeurd.
Het resultaat van de referendumslag kan ook aangeven of de stemhokjes bij wijze van spreken tot in de herfst op hun plaats kunnen blijven, voor vervroegde parlementsverkiezingen. Diverse politieke kringen dringen daarop immers aan. President Oscar Luigi Scalfaro is echter niet meteen geneigd om de goeddraaiende regering Dini voortijdig voor haar diensten te bedanken.
Marcel Meeus
