Ze zat er een beetje gespeeld sip bij in het zwart-witfilmpje. Dat ze zich niet zo happy voelde, vertelde ze. Lester Polsfuss nam zijn zwarte Gibson Les Paul Custom – een gitaar als een gladgeschoren bink in een smoking – en stelde haar voor om samen How High the Moon te zingen. En kijk, Mary Ford leek oprecht ontlast. ‘It worked, Les!’

Natuurlijk werkte het. Alles wat Lester ‘Les Paul’ Polsfuss uit Waukesha (Wisconsin) probeerde, lukte. Of hij nu zijn vrouw opkikkerde of de eerste commercieel geproduceerde elektrische gitaar uitvond, het werkte altijd. Behalve dan die dag in 1940 toen hij met radiocomponenten zat te experimenteren en zich zo zwaar elektrocuteerde dat hij twee jaar moest herstellen. Maar ánders…

Alles begon met de fenomenale kwaliteiten van Polsfuss als gitarist. Hij trad al op als honkytonkgitarist toen hij dertien was, ging van school op zijn zeventiende om professioneel gitaar te spelen bij Sunny Joe Wolverton’s Radio Band in St. Louis, en verkaste in 1934 naar Chicago, waar hij een dubbele radioster werd: als de countryplukker Rhubard Red én als jazzgitarist Les Paul, in de traditie van de Belgische gipsy Django Reinhardt.

Stilaan raakte Paul gefrustreerd door de beperkingen van de akoestische gitaar, en hij begon te experimenteren met microfoons en versterkers. Met de steun van Epi Stathopoulo, hoofd van de gitaarfabrikant Epiphone, had hij in 1941 zijn doorbraak klaar: een houten balk met een gitaarnek én twee pick-ups (microfoons) erop. Om de gitaar een beetje handzaam te maken, lijmde hij er de flanken van een jazzgitaar aan vast. Maar de essentie was: de volhouten elektrische gitaar was geboren.

Nu hij dit voor elkaar had, was het tijd voor een doorbraak in de opnametechniek. Tot die tijd was het standaard dat muzikanten al hun partijen gelijktijdig en live inspeelden in de studio. Paul, een meester- bricoleur, verbond enkele taperecorders aan elkaar, waardoor hij zijn gitaarpartijen en de zang van Mary Ford laag na laag kon opbouwen – soms tot twaalf opnames elk. De sound die ze daarmee creëerden op Lover, How High the Moon en Vaya Con Dios definieerde zowat de vroege jaren vijftig.

De volgende stap werd wat mogelijk de belangrijkste gitaar uit de rockgeschiedenis zou worden: de Gibson Les Paul. Door een gebrek aan begrip en enthousiasme slaagde Gibson er aanvankelijk in het model te laten floppen, tot gitaargoden als Eric Clapton en Jimmy Page er midden jaren zestig hun handen op legden. Sindsdien heeft de LP een mythische status.

Les Paul werd een gerespecteerd en rijk man, maar ook op hoge leeftijd bleef hij een goedlachse entertainer, met een vaste stek op maandagavond in de Iridium Jazzclub in Manhattan. ‘Gaan pissen en op maandag in New York gitaar gaan spelen, dat zijn de twee dingen waar ik nog keer op keer naar uitkijk’, vertelde hij enkele maanden geleden nog.

Les Paul bezweek op 13 augustus aan de gevolgen van een longontsteking. De maandagen in de Iridium – zowel voor, op als achter het podium – zullen nooit meer dezelfde zijn.

Les Paul

9 juni 1915. Wordt geboren in Waukesha (Wisconsin) als Lester William Polsfuss.

1936. Eerste opnames, solo onder de naam Rhubarb Red, en als begeleider van blueszangeres Georgia White.

1914. Produceert The Log, een prototype van een volhouten elektrische gitaar.

1945. Eerste nummer 1-hit met It’sBeen a Long, Long Time met Bing Crosby.

1952. Eerste Les Paul Goldtop komt uit.

2008. Wordt opgenomen in de Rock and Roll Hall of Fame.

13 augustus 2009. Overlijdt in White Plains (New York) aan een longontsteking.

Bart Cornand