Is Tesla het nieuwe Apple?

TESLA commercialiseerde de S als luxeobject voor lui met geld en smaak.

Tot nu toe is de opgang van Tesla een succesverhaal. Maar kan de producent van elektrische auto’s zich op lange termijn handhaven tussen de reuzen van de branche?

De nieuwe Steve Jobs, noemde The Wall Street Journal hem. Elon Musk heeft de reputatie dat hij wonderen kan doen. De man, die het internetbetaalsysteem PayPal ontwikkelde en het dan voor 1,5 miljard dollar verkocht, wordt in ondernemerskringen als een soort messias beschouwd.

Musk is de man van het spektakel. Met zijn bedrijf SpaceX stuurt hij raketten de ruimte in – ooit wil hij mensen naar Mars brengen -, en met Tesla Motors produceert hij een elektrische auto die in de VS beter verkoopt dan de topmodellen van Mercedes en BMW. De baas van Tesla is ervan overtuigd: ‘Over enkele jaren zullen de mensen naar benzinemotoren kijken zoals wij nu op stoommachines terugblikken en zeggen: “Het was een mooie tijd, maar hij is voorbij.”‘

Het aantal mensen dat in Musk en zijn ideeën gelooft is groot, niet het minst onder beleggers. Tesla Motors verkocht vorig jaar precies 22.000 auto’s en boekte een verlies van 55 miljoen euro. De beurswaarde wordt op circa 27 miljard euro geschat. Ter vergelijking: BMW bracht bijna 2 miljoen auto’s op de markt, maakte een belastbare winst van 8 miljard euro en is op de beurs slechts het dubbele waard van Tesla. De beurs weerspiegelt vooral de toekomstverwachtingen van een onderneming. Als je het zo bekijkt, is Tesla dus een erg veelbelovend bedrijf. Maar het gevaar dat de constructeur crasht, is even groot.

Kritieke fase

Zelfs als Elon Musk gelijk heeft met zijn idee dat het tijdperk van de verbrandingsmotoren op z’n einde loopt, is het nog een open vraag welke auto’s het verkeer in de toekomst zullen beheersen. Puur elektrisch aangedreven voertuigen? Hybride auto’s die een elektrische en een verbrandingsmotor aan boord hebben? Of voertuigen die door een brandstofcel aangedreven worden? Tesla Motors zet uitsluitend in op de elektrische drijfkracht, waardoor het een gok is voor beleggers.

De gevaren worden tot dusver overschaduwd door het succes van het model S, dat de hele automobielindustrie een neus zet. Musk bracht een elektrische auto uit de luxeklasse op de markt, een model waarvan de gevestigde constructeurs zeiden dat het niet gerealiseerd kón worden. Het blijkt veel klanten beter te bevallen dan een BMW 7 of een Audi A8. VW-baas Martin Winterkorn wilde weten hoe dat kon gebeuren. Hij liet drie exemplaren van de Tesla S kopen, uitvoerig testen en ten slotte demonteren. Daarna zei Winterkorn tegen zijn constructeurs: ‘Zo’n auto had ik van u verwacht.’

Dat deze auto niet in Duitsland maar in Californië werd ontwikkeld, ligt vooral aan Musk. Tesla wachtte niet tot een fabrikant van batterijen een accu ontwikkelde waarvan de capaciteit een reikwijdte van 500 kilometer heeft. Het bundelde duizenden lithium-ionenbatterijen (die in laptops worden gebruikt) tot een pakket en ontwikkelde software voor de besturing. Daarmee verzekerde Tesla zich van een technische voorsprong. Het construeren en produceren van de auto’s met behulp van toeleveraars en experts die Tesla bij onder meer Toyota en General Motors wegkocht, was een koud kunstje. Bovendien commercialiseerde Tesla het voertuig op een geniale manier: niet als ecoauto voor milieubewuste consumenten, maar als luxe- en lifestyleobject voor mensen met geld en smaak.

Maar met het succes begint nu voor Tesla de kritische fase van de bedrijfsontwikkeling. De nieuweling moet verder investeren in een nieuw model, in de bouw van oplaadstations, in dealers, en in een batterijfabriek waarin miljarden worden gestopt. Alleen: de inkomsten uit de verkoop van het model S dekken de kosten niet. In de eerste helft van 2014 steeg de omzet weliswaar naar ruim 1 miljard euro, maar tegelijk vermenigvuldigde het verlies. Vergeleken met de eerste zes maanden van 2013 steeg het verlies van 14,8 naar 85,9 miljoen euro.

Tot nu toe laat de stichter zich niet van de wijs brengen. Musk werkt alsof hij de hele tijd onder stroom staat. Tesla wachtte niet tot autoproducenten of energieconcerns voldoende oplaadstations oprichtten, het nam het voortouw. In de VS stelde het intussen 112 zogenaamde ‘superchargers’ op, in Europa 62. Ze kunnen de batterij in twintig minuten voor de helft opladen. Ook aan de garantie werd gesleuteld. Potentiële klanten twijfelden vaak aan de levensduur van de batterij. Velen vreesden ook dat de waarde van een Tesla S sterk zou dalen zodra de volgende oplaadtechnologie op de markt zou komen. Het antwoord van Tesla: acht jaar garantie op de auto en de batterijen, zonder kilometerbeperking. En Tesla belooft de kopers dat ze hun voertuig na drie jaar aan de producent kunnen teruggeven. Het waardeverlies van de Tesla moet gemiddeld kleiner zijn dan dat van een limousine van Audi, BMW, Mercedes, Jaguar of Lexus.

Exit Toyota

Een beslissing van Toyota, het grootste autoconcern ter wereld, kan beschouwd worden als een waarschuwing voor wie in Tesla een soort Apple van de auto-industrie ziet: Toyota laat de samenwerking met Tesla tegen het einde van het jaar uitdoven. Toen de samenwerking in 2010 begon, had Musk ze nog ‘historisch’ genoemd. Samen ontwikkelden beide bedrijven een elektrische versie van de Toyota RAV 4. Ze flopte: Toyota verkocht amper 2000 stuks. De elektrische terreinwagen kostte met 50.000 dollar bijna het dubbele van het zustermodel met een verbrandingsmotor. Goedkoper wilde Toyota de auto niet aanbieden, want dan was het een verliespost geworden.

Daarmee legde Toyota de kwetsbare plek van Tesla bloot. De Californiërs hebben met het model S een elektrische auto op de markt gebracht die de hele sector hun benijdt, maar het is een open vraag of daaruit ook een duurzaam businessmodel te puren valt. Arndt Ellinghorst van het analysebedrijf International Strategy & Investment (ISI) in Londen is optimistisch. Hij meent dat Tesla een ‘superieur businessmodel’ heeft. Verbrandingsmotoren zouden almaar duurder worden, elektrische aandrijving goedkoper. Overheidsrichtlijnen om de CO2-uitstoot te reduceren zouden de toekomst van elektroauto’s veiligstellen, en kapitaalkrachtige klanten zouden wild zijn van Tesla. Moet lukken.

In 2015 moet alvast het volgende model – een terreinwagen met vleugeldeuren en elektrische aandrijving – op de markt komen. Musk wil de totale afzet in de komende jaren opdrijven tot 500.000 auto’s, waarmee Tesla volgens hem bij de grootste autoproducenten zou horen. Het kan ook anders uitpakken: een mislukking valt niet uit te sluiten. Tesla heeft sinds zijn stichting elf jaar geleden een wilde rit achter de rug. Het bedrijf heeft in nog geen enkel jaar winst geboekt. Drie jaar lang stond Tesla Motors, zoals Musk in een interview zei, ‘altijd weer opnieuw aan de rand van de afgrond’. Zijn motto blijft: ‘Als we alles doen wat we kunnen en uiteindelijk toch mislukken, daar kan ik mee leven. Zolang ik achteraf maar niet hoef te zeggen: we hadden meer kunnen doen.’

DOOR DIETMAR HAWRANEK

De baas van VW liet de Tesla testen en demonteren. Dan zei hij tegen zijn constructeurs: ‘Zo’n auto had ik van u verwacht.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content