In de galerie: Paula Rego

Op haar 87e wordt de Brits-Portugese kunstenares Paula Rego eindelijk op het ereschavot gehesen. Recent waren er overzichten in Tate Britain en Kunstmuseum Den Haag, terwijl ze op de Biënnale van Venetië een ereplaats krijgt in de centrale tentoonstelling The Milk of Dreams (tot 27/11). Tegelijk toont Paula Rego in de Venetiaanse vestiging van Victoria Miro Gallery een reeks heerlijk subversieve pasteltekeningen en aquarellen over het leven van de maagd Maria. Wie het werk van Rego een beetje kent, weet meteen dat je geen orthodox-religieuze, laat staan een hagiografische uitbeelding van de Maria-cultus, moet verwachten. In 2002 vroeg de toenmalige Portugese president Jorge Sampaio haar om voor de kapel van het Palácio de Belém, zijn ambtswoning, een reeks werken te maken. Rego kwam voor de dag met Nossa Senhora, een onconventioneel Mariaverhaal, dat bij de clerus nogal wat wenkbrauwen deed fronsen. Rego had de episodes van het Mariaverhaal duidelijk naar haar hand gezet, vergelijkbaar met de naïeve brutaliteit waarmee Henri Matisse de kruisweg uitbeeldde in zijn kapel in Saint-Paul-de-Vence. In Annunciatie beeldt Paula Rego Maria uit als een opgewonden schoolmeisje, dat – op Balthusachtige wijze – haar benen spreidt terwijl de voor haar knielende aartsengel schaamteloos onder haar opgeschort rokje kijkt. In zijn hand houdt hij fallusachtige lelies. In de kerststal heeft een hoogzwangere Maria hevige barensweeën en in Kruisafneming tilt Maria – helemaal in het zwart – de dode Christus op haar schouders: een referentie naar de lijdensweg van Rego zelf met de dood van haar aan MS lijdende echtgenoot.

Rego maakt op caravaggeske wijze van Bijbelse verhalen een familiaal drama: herkenbaar, areligieus en met doorvoeld verdriet en verscheurende pijn. Zelf zegt ze over haar aanpak: ‘Als het om een overgeleverd verhaal gaat, neem ik de vrijheid om het aan te passen aan mijn eigen ervaringen, en om daarbij schaamteloos en schandelijk te zijn.’