Iran krijgt in Moskou een zoveelste ‘laatste kans’ om in te binden op zijn omstreden kernprogramma. Een doorbraak in de onderhandelingen lijkt ver weg.
Het optimisme dat in april even gloorde bij de nucleaire onderhandelingen tussen Iran en de wereldmachten is vandaag ver te zoeken. Op de nucleaire top van Istanbul op 14 april was iedereen vooral tevreden omdat Iran na vijftien maanden opnieuw aan de onderhandelingstafel aanschoof met de vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad plus Duitsland. Zo was er weer diplomatiek overleg mogelijk over de Iraanse nucleaire activiteiten, waarvan de internationale gemeenschap vreest dat ze tot een atoombom zullen leiden.
Maar nu een nieuwe top op 23 mei in de Iraakse hoofdstad Bagdad geen concrete resultaten heeft opgeleverd, is de stemming bedrukter. Het enige goede nieuws was dat niemand van tafel wegliep, en dat er op 18 juni een nieuwe ronde komt in Moskou, gaf ook Catherine Ashton na afloop toe. De hoge vertegenwoordiger van de EU voor Buitenlandse Zaken leidt de onderhandelingen in naam van Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, de VS, China en Rusland. De ‘vijf plus één’-groep hield vol dat Iran moet ophouden uranium te verrijken tot een niveau waarmee het aan een kernwapen kan werken, maar kreeg geen toegevingen.
De Iraanse toponderhandelaar Saeed Jalili zei na Bagdad dat zijn land nog steeds het recht claimt om zelf uranium te verrijken, en daarmee gewoon doorgaat. Jalili is een beschermeling van opperste leider Ali Khamenei die het atoomdebat helemaal naar zich toegetrokken heeft, ten koste van Iraans president Mahmoud Ahmadinejad. Het kernprogramma is inmiddels zo ver gevorderd, dat steeds meer waarnemers zich afvragen of de eis om de verrijking op te schorten nog realistisch is. Gezien de betrokkenheid van Iran in het Syrische conflict, pleiten sommigen voor een deal met de ayatollah: een minimum aan toegelaten verrijking, in ruil voor het niet ontwikkelen van een kernwapen.
Het is zeker een opsteker dat Iran net voor de top in Bagdad met het internationaal atoomagentschap IAEA meer controles overeenkwam. Toch blijven de verwachtingen voor Moskou bij alle partijen erg laag. De internationale sancties doen Iran onmiskenbaar pijn, zeker het olie-embargo van de EU en het blokkeren van het internationale betalingsverkeer van Iran. Ook de dreiging van een militaire interventie en de recente cyberaanvallen zetten het land onder druk, maar Iran geeft nog steeds de indruk die hoge prijs wel te willen betalen voor hun kernprogramma.
Behalve het nerveuze Israël, dat zich bedreigd voelt door Teheran, lijken alle andere partijen vooral tijd te winnen, om het alsnog via diplomatie op te lossen.
Thomas Verbeke
