In zijn voorstel voor een nieuwe NMBS-structuur brengt minister Magnette zowat alle lucratieve activiteiten onder bij Infrabel en zijn partijgenoot Lallemand.
Federaal minister van Overheidsbedrijven Paul Magnette (PS) verlaat de federale regering als hij na de gemeenteraadsverkiezingen burgemeester van Charleroi kan worden. De grootste stad van Wallonië en zijn partij hebben hem er hard nodig. Premier Elio Di Rupo (PS) heeft zijn zegen voor de overstap gegeven.
Voor zijn vertrek wil Magnette een formele beslissing over een nieuwe en vereenvoudigde structuur voor de NMBS Groep uit de brand slepen. Sinds 2005 bestaat die groep uit drie ondernemingen: operator NMBS (vervoer reizigers en goederen), infrastructuurbeheerder Infrabel en de NMBS Holding (die instaat voor het personeelsbeleid, het beheer van 37 grote stations en van de geconsolideerde schulden van de hele groep).
Maar deze drieledige structuur is al geruime tijd uit balans. Tussen de ondernemingen is er geen hiërarchie. De lijnen tussen hun topmannen – SP.A’er Jannie Haek bij de NMBS Holding, PS’er Luc Lallemand bij Infrabel en de liberaal Marc Descheemaecker bij de operator NMBS – zijn behoorlijk vertroebeld. De stiptheid van de treinen is benedenmaats. Het veiligheidsbeleid vertoont ernstige gebreken. En financieel klopt het plaatje niet. Overheidsdotaties (3 miljard euro per jaar) verhinderen niet dat sinds 2008 de schulden toenemen: het ABX-dossier is goed voor 1,7 miljard euro en het vrachtvervoer met NMBS Logistics zelfs voor 2,86 miljard euro als ook de interestlasten worden meegerekend.
Op 15 juni nam Magnette de regeringstop in snelheid met een slordig geschreven nota en een voorstel om de NMBS Holding af te schaffen en nog twee bedrijven (Infrabel en operator NMBS) over te houden. Daartussen zou er nog een soort dienstenplatform komen, als hefboom ook om het al uit 1926 daterende eenheidsstatuut van het spoorpersoneel te waarborgen. Dat laatste staat overigens letterlijk in het federale regeerakkoord en is dus helemaal geen punt van betwisting met de spoorbonden.
Voor dat schema wachtte Magnette niet eens op een eindrapport van het Rekenhof, dat voor het parlement en de regering de financiële huishouding van de NMBS Groep heeft doorgelicht. Hij puurde zijn argumenten vooral uit enkele contacten met Europese instanties over regelgeving die nog op komst is met betrekking tot nieuwe stappen in de liberalisering van de Europese spoormarkt.
Omdat niemand in het kernkabinet uitdrukkelijk ‘nee’ zei, beschouwde Magnette dat als een ‘ja’. De dag voor de aankondiging van zijn vertrek naar Charleroi vorig week werd in twee Franstalige kranten dan ook nog eens vakkundig een nota gelekt die op 20 juli aan de raad van bestuur van de NMBS Holding werd voorgelegd en die een veel alarmerender beeld over de schulden ophangt dan de prognoses van het Rekenhof. Tegen 2013 zouden ze de kaap van 4 miljard overschrijden. De boodschap was opnieuw duidelijk: om erger te voorkomen moet Magnette nu snel een definitief regeringsfiat krijgen. Alleen plaatst zijn voorstel zowat alle interessante en lucratieve activiteiten bij Infrabel en zijn partijgenoot Lallemand. De operator NMBS moet het maar zien te rooien met (vooral) het binnenlandse reizigersvervoer. Door die benadering houdt de PS bovendien de controle over de investeringen in nieuwe spoorlijnen en alle stations (zie Knack van 11 juli 2012 ).
Met de grote spoorbonden van de ACOD en ACV stevent Magnette intussen af op een stevige clash. Zij verdedigen een ‘geïntegreerd’ spoormodel (vervoer en infrastructuur zouden worden samengehouden onder één holdingstructuur), zoals dat bestaat in Duitsland en bijvoorbeeld ook in Nederland en Frankrijk op de politieke agenda staat. Volgens de bonden biedt hun voorstel betere waarborgen voor de reizigers en het personeel. Als de minister niet opschuift in hun richting, houden ze een stakingsaanzegging achter de hand.
Terwijl alle aandacht naar die confrontatie met de vakbonden wordt afgeleid, is binnen de regeringstop sinds juni een partijtje armworstelen bezig om de macht binnen het toekomstige spoorbedrijf. Daarbij wordt in het tweeledige schema van Magnette heen en weer geschoven met activiteiten. Tegelijk gaan al toppers over de tong om de twee ondernemingen en een nog meer uitgebouwd dienstenplatform te leiden. Namen met stip zijn Lallemand voor Infrabel, Haek voor de NMBS en Michel Bovy (ACV/CD&V en nu directeur-generaal strategie bij de holding) voor het platform.
DOOR PATRICK MARTENS
