In ‘De Kroonraad’ geven vooraanstaande politici hun opinie over de actualiteit. Deze week Freddy Willockx over Brussel-Halle-Vilvoorde, de tussen-balans van Verhofstadt II, de referenda in de EU, en de deelstaatverkiezingen in Duitsland.

Mijnheer Willockx, met de vertrouwensstemming voor de Vlaamse regering komt voorlopig een einde aan de controverse rond de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde.

FREDDY WILLOCKX: De sfeer tussen VLD en CD&V/N-VA is gehypothekeerd door de scherpe woorden die er zijn gevallen. Maar Vlaanderen heeft nu eenmaal een legislatuurparlement, het is de plicht van de coalitiepartners om de rangen te sluiten en goed te besturen. Alle Vlaamse partijen moeten toe- geven dat hun strategie niet heeft gewerkt. De asymmetrie is zeer ondoelmatig gebleken, ook omdat CD&V haar verantwoordelijkheid niet heeft opgenomen uit vrees dat haar kartelpartner N-VA zou lossen.

Ik krijg ook stilaan genoeg van het refrein dat alles wat er fout loopt in de politiek het Vlaams Belang slapend rijk zou maken. Dat werkt op de duur zelfvoedend. Ik citeer Rolf Falter, die in De Tijd heeft geschreven: ‘Het Vlaams Belang is de onbetwiste kampioen van de spierballenstrategie waarvan het failliet overduidelijk bewezen is. Er permanent mee dreigen om zonder overleg iets door te drukken, is alleen geloofwaardig als je bereid bent de tegenstander, als die niet onder de indruk is, finaal ook de hersens in te slaan. Dat het Vlaams Belang daar iets in ziet, tot daar toe. Maar in de zich herstellende Europese beschaving van na 1945 wordt dit echt niet meer aanvaard.’

Ik steun die stelling. Zolang een grote meerderheid van de bevolking in een federaal of confederaal model wil samenleven, moet je in communautaire dossiers compromissen sluiten. Dat belet niet dat ik ook de houding van de Franstaligen onaanvaardbaar vind. Ze weten maar al te goed welke symboolwaarde dit dossier in Vlaanderen heeft, ze hadden een inspanning mogen leveren om aan die verzuchtingen tegemoet te komen. Maar de Vlamingen hebben deze kwestie zeer onhandig aangepakt. Met als dramatisch hoogtepunt de uitstap van de N-VA, met bestelwagens vol vals geld, naar de scheepslift van Strépy. Wie het op die manier doet, zoekt de nederlaag die we nu geleden hebben.

De Vlaamse pers citeert met gretigheid drie Waalse economen, die beweren dat de geldstromen van Vlaanderen naar Wallonië de Walen in slaap wiegen.

WILLOCKX: Dat lijkt een te boude stelling. We moeten ons blijven verzetten tegen alle geldstromen die niet gerechtvaardigd kunnen worden door objectieve criteria, en we moeten de Walen doen inzien dat elke vorm van misbruik de toekomst van de solidariteit ondermijnt. Maar we kunnen niet zeggen dat de regering op dat gebied nog niets heeft gedaan. Minister van Volksgezondheid Rudy Demotte (PS) heeft net volmachten gekregen om alvast in de ziekteverzekering de stal uit te mesten. Het is afwachten welke resultaten hij boekt, maar het wettelijk kader is hem in elk geval geboden.

Ik heb er begrip voor dat de werkloosheidsstructuur in Wallonië anders is dan in Vlaanderen, maar de werkloosheidsverzekering mag alleen dienen voor mensen die beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt. Als ze dat niet zijn wegens ziekte, horen ze thuis in de ziekteverzekering. En als ze het niet zijn uit onwil, moeten ze geschorst worden. De controle daarop door de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening moet in Wallonië intensiever worden gevoerd dan tot nu toe gebeurt.

Verhofstadt II is ondertussen halfweg. De regering lijkt verlamd, eerst door de regionale verkiezingen en dan door Brussel-Halle-Vilvoorde.

WILLOCKX: Niet akkoord. Vanzelfsprekend heeft de regering hinder ondervonden van die twee gebeurtenissen. Maar ik kan u toch een behoorlijk lijstje opsommen van dingen die wél verwezenlijkt zijn. Het begrotingsbeleid is, wat men ook zegt, overeind gebleven. Johan Vande Lanotte (SP.A) heeft de Belgische financiën in evenwicht gehouden, en in vergelijking met de rest van Europa slaan wij daar een erg goed figuur. Toegegeven: waakzaamheid is geboden om het primair saldo op peil te houden, en zo onze schuldratio verder af te bouwen.

Wat fiscaal beleid betreft, stel ik vast dat de driehoek waarover ik het hier bij het begin van deze regeerperiode had, zich intussen concreet begint af te tekenen. Die driehoek bestond uit de Eenmalige Bevrijdende Aangifte, het afschaffen van de aandelen aan toonder, en het implementeren van de Europese spaarrichtlijn. Dat is grotendeels gerealiseerd, en het geld vanuit het buitenland stroomt binnen zoals het nog nooit is binnengestroomd. De strijd tegen de fiscale fraude is verre van gevoerd, maar de resultaten van de jongste jaren zijn aanzienlijk. Men legt daar te weinig de nadruk op.

Derde voorbeeld: het belangrijkste overheidsbedrijf van België, de NMBS, is geherstructureerd. De schuldovername is een feit, en de filialisering waartegen jaren verzet is gevoerd, is omzeild. De verkeerswetgeving is een andere verdienste. Ondanks alle soms gemakkelijke kritiek, valt niet te ontkennen dat het aantal verkeersslachtoffers daalt. Er is de hervorming van de vennootschapsbelasting. Er is een centraal akkoord gesloten, gevolgd door sectorale akkoorden. Met de witte sector is na moeizame onderhandelingen een overeenkomst gevonden.

Dat zijn allemaal voorbeelden die formeel tegenspreken dat de regering Verhofstadt verlamd zou zijn. Ik heb maar één vrees: de koers die de VLD de tweede helft van de regeerperiode gaat varen. Ten eerste doen de onophoudelijke fratsen van de Vlaamse liberalen de regering geen goed. En na het congres van afgelopen weekend dreigt de VLD economisch over te schakelen van een centrum-rechtse naar een rechtse koers. Met een vlaktaks kunnen wij socialisten niet akkoord gaan, omdat die haaks staat op ons principe van herverdeling. En het overschakelen naar verbruiksbelasting, mogelijk onder druk van Vivant, is ook een lineaire ingreep die geen rekening houdt met het inkomen. Het voorstel van Verhofstadt om in ruil te praten over de forfaitaire aftrekken, is de wereld op zijn kop zetten. Hij wil twee onrechtvaardige maatregelen compenseren door een halve rechtvaardige. Dat is voor ons onbespreekbaar.

Ik kijk dus met enige bezorgdheid naar de economische lijn van de VLD. De Verhofstadt van ’99 was een andere Verhofstadt dan die van ’95. Hij had toen zijn rechtse roots verlaten, bijvoorbeeld in het debat over de sociale zekerheid. Ik hoop dat de Verhofstadt van ’95 niet terugkomt, want dan verliest Paars voor ons zijn aantrekkingskracht.

Daarom wordt het eindeloopbaandebat een cruciale test voor de regering Verhofstadt II. Ik heb het al eerder gezegd: mochten de liberalen met lineaire maatregelen willen ingrijpen tegen de brugpensioenen en soortgelijke uitstapregelingen, dan krijgen ze de socialisten tegenover zich.

In Frankrijk wordt op 29 mei en in Nederland op 1 juni een referendum over de Europese grondwet gehouden. Het resultaat valt niet te voorspellen.

WILLOCKX: Vooral in Frankrijk dreigt het referendum uit te draaien op een confrontatie van de kiezer met de regeringspolitiek. Dat wordt nog erger gemaakt door een verdeelde socialistische partij, waarin de linkerzijde zich tegen de nieuwe grondwet verzet. Enkele weken geleden leek de trend weer om te buigen van ‘nee’ naar ‘ja’, onder meer na de interventie van Lionel Jospin, maar de voorbije dagen wint ‘nee’ weer aanhang. Dat een gewezen eerste minister en een socialistisch boegbeeld met presidentsambities als Laurent Fabius plotseling in het ‘nee’-kamp zit, vind ik jammer, want dat is overduidelijk om opportunistische redenen. In Nederland zijn ze er ook niet gerust op, al lijkt de linkerzijde daar wel eendrachtig achter ‘ja’ te staan. Maar de uitslag in Frankrijk kan die in Nederland nog sterk beïnvloeden.

Ikzelf zou ‘ja’ stemmen, maar toch niet met enthousiasme. Ik begrijp het gejuich van Jean-Luc Dehaene (CD&V) niet. Deze grondwet is een mager beestje voor de toekomst van Europa. Het gaat niet goed in de EU, omdat men de uitbreiding heeft doorgevoerd zonder de instellingen aan te passen. Aan dat euvel zal de nieuwe grondwet onvoldoende veranderen. Zeker als we er nog een paar landen bij nemen. Zolang we Europa blijven hypothekeren door in meerdere domeinen de eenparige besluitvorming te hanteren, en zolang sommige landen wel economisch willen profiteren van de eenheidsmarkt zonder een politieke eenheid na te streven, blijf ik pessimistisch voor de toekomst van de EU.

In de Duitse deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen lijdt de socialistische SPD een forse nederlaag. De federale rood-groene coalitie is nu in geen enkele deelstaat nog aan de macht. Bondskanselier Gerhard Schröder kondigt vervroegde federale verkiezingen aan.

WILLOCKX: Dat de SPD klappen ging krijgen stond vast, maar de omvang van de nederlaag heeft me verrast. Ik kijk er ook van op dat Schröder zo snel de handdoek gooit, tenzij dat een vooraf uitgekiende strategie is. Schröder heeft een grote overlevingsdrift. Hij is vaak de kampioen van de slechte voortekenen en de slechte peilingen geweest, maar dat scheen zijn hardnekkigheid alleen maar aan te scherpen.

De zware nederlaag van zondag verbaast me omdat er in Duitsland ondertussen hoopgevende tekenen van een kentering zijn. Er zijn aanwijzingen dat de vertraagde economische groei Duitsland minder treft dan andere landen. Ook voor België is dat belangrijk, want Duitsland is een van onze grootste handelspartners. Hét probleem voor Schröder blijft de hoge werkloosheid, maar inzake economisch en sociaal beleid worden de eerste resultaten van zijn harde ingrepen merkbaar. En die ingrepen waren niet bepaald links van aard. Dat de rechtse oppositie dan zo verpletterend wint, is merkwaardig.

Koen Meulenaere

Freddy Willockx

‘Het eindeloopbaandebat is de cruciale test voor deze regering.’