Met 93 procent van zijn schuldeisers heeft Argentinië een akkoord, maar 1 procent kan blijkbaar met behulp van een rechter een heel land failliet laten verklaren.
Is Argentinië nu failliet of niet? Ben je gek, zegt de Argentijnse regering. Argentinië wil en kan zijn schulden aflossen aan 93 procent van zijn schuldeisers. Met deze ruim 750.000 privé-investeerders uit de hele wereld sloot Argentinië in 2005 een deal waarbij zij akkoord gingen met een waardevermindering van hun obligaties van rond de 70 procent. Sindsdien worden zij stipt betaald. Eind juni maakte Buenos Aires het geld voor de jaarlijkse aflossing keurig over naar de Bank of New York Mellon, maar daar bleef het steken. Op bevel van de Amerikaanse rechter Thomas Griesa.
De rechter wil dat Argentinië eerst tot een akkoord komt met een groepje andere investeerders dat zich bij hem heeft gemeld. Een groepje bestaande uit enkele Amerikaanse hedgefondsen, ook wel gierfondsen genoemd, die geen genoegen namen met de herstructurering van 2005 en het volle pond bleven eisen. Een minimaal clubje dat slechts één procent van de schuldeisers vormt. De hoogbejaarde Griesa blokkeerde niet alleen de betalingen, maar maakte duidelijk dat elke bank of financiële instelling in de wereld die Argentinië helpt aan zijn financiële verplichtingen te voldoen, kan rekenen op een veroordeling wegens ‘minachting van het hof’.
Argentinië betaalt niet, dus is Argentinië failliet. Zegt de Amerikaanse kredietbeoordelaar Standard & Poor’s. Wie? Is dat niet de kredietbeoordelaar die medeplichtig was aan het failliet van Argentinië eind 2001? Samen met branchegenoten als Moody’s? Toen de crisis van 2008 ook Europa trof en diezelfde kredietbeoordelaars ervan beschuldigd werden dat ze de crisis niet hadden zien aankomen maar integendeel hadden meegeholpen de situatie van landen als Griekenland te verslechteren, gingen er ineens stemmen op ze te verbieden. ‘Waarom zijn er zo veel leningen naar Griekenland gegaan?’, vroeg de Argentijnse minister van Economische Zaken Boudou in die periode hardop. ‘Omdat er kredietbeoordelaars waren die ze daarheen dirigeerden en het land tot over de oren in de schulden staken. Daarna trekken ze zich terug en zeggen ze dat je je geld niet in dat land moet steken.’
De kredietbeoordelaars proberen altijd de schijn van objectiviteit te wekken, van een soort weermannen, maar in werkelijkheid zijn zij altijd partij: zij werken in opdracht van obligatiehouders en hebben direct belang bij hun eigen uitspraken. De Amerikaanse beurscommissie en vervolgens ook een regeringscommissie in Washington concludeerden enkele jaren terug dat de beoordelaars ernstige fouten maken, zowel in hun methodologie als in hun publicaties, en zich schuldig maken aan belangenverstrengeling. Reguleren die clubs! Maar nu de crisis lijkt overgewaaid blijft er van die conclusies niets over en domineren ze als vanouds de financiële pagina’s in de wereld als ‘objectieve’ orakels.
Roberto Lavagna was als minister van Financiën medeontwerper van de grote herstructurering van de Argentijnse schuld in 2005. Hoewel hij al weer jaren oppositie voert tegen president Cristina Kirchner, steunt hij haar onvoorwaardelijk in de strijd tegen de gierfondsen. ‘De rechter schendt het principe van de pari passu (gelijke behandeling) door de voorrang te geven aan één procent van de schuldenaren die bij hem klagen boven de 93 procent die uit vrije wil akkoord waren gegaan. Deze één procent van de crediteuren, die in de financiële wereld bekend staan als de gierfondsen, zijn wat ze zijn: het is zinloos om ze te vragen zich anders te gedragen. Ze zijn een nutteloos en gevaarlijk segment van het kapitalisme. Wij die geloven in de goede werking van het kapitalisme en de markteconomie, kunnen in het handelen van deze groepen niet één enkel element van economisch laat staan sociaal nut zien. Integendeel, zij vernietigen waarden van het kapitalisme. Ze zijn in essentie antikapitalistisch.’
Eén rechter blijkt namens een groepje uitzuigers een heel land failliet te kunnen verklaren. De hardnekkigheid van de Argentijnse regering heeft gevolgen voor de hele Argentijnse bevolking, zeggen de advocaten van de gierfondsen heel hypocriet. Alsof ze ook maar één moment aan iets anders zouden denken dan aan de binnen te halen miljoenen.
De steun voor Argentinië is vrijwel unaniem, maar daarover lees je in de media bitter weinig. De Organisatie van Amerikaanse Staten nam een motie aan ter ondersteuning van Argentinië waarbij zelfs de Verenigde Staten zich onthielden van een tegenstem. Ook de BRIC-landen en de G77-ontwikkelingslanden namen stelling. Zelfs het IMF, ‘erfvijand’ van de Argentijnse regering, heeft gewaarschuwd voor het gevaar dat de opstelling van deze ene rechter inhoudt voor toekomstige schuldsaneringen. Het IMF doet dat natuurlijk ook uit eigenbelang: het zou ervan kunnen komen dat het IMF zijn voorkeurspositie boven de hedgefondsen verliest en dat een klein groepje fondsen schuldbetalingen aan het IMF blokkeert.
De Amerikaanse regering ziet de actie van de rechter met lede ogen aan en voorspelt dat als hij zijn koers niet wijzigt, landen hun schulden mogelijk in de toekomst in Londen zullen aangaan, met alle gevolgen voor New York als financieel centrum van de wereld.
Geld speelt geen rol
Argentinië meent dat de opstelling van de rechter in strijd is met het internationaal recht en heeft inmiddels een klacht gedeponeerd bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. Zeker is dat de rechter handelt in strijd met de richtlijnen van de UNCTAD, de handelsorganisatie van de VN, die in 2012 in Doha met algemene stemmen werden aanvaard. Een van de principes is dat een crediteur die schuldpapieren koopt in een problematische situatie met de bedoeling de betaling ervan af te dwingen buiten een succesvolle onderhandeling om, zich schuldig maakt aan ‘misbruik’.
De hedgefondsen nemen vrijwel waardeloze staatspapieren van zo goed als failliete landen over voor een prik en beginnen vervolgens acties om de oorspronkelijke waarde te incasseren. Zo kocht de Amerikaan Paul Singer met zijn hedgefonds NML Capital voor 48 miljoen dollar aan Argentijnse obligaties, waarvoor hij nu via de rechter 832 miljoen dollar eist. Deze praktijk was tot halverwege de jaren 1990 verboden in de staat New York, de thuisbasis van Wall Street. Paul Singer zette echter een offensief in bij de wetgevers van de staat, die uiteindelijk overstag gingen en het verbod uit de wet schrapten. Vervolgens kleedde hij Peru uit voor bijna 60 miljoen dollar.
Singer is een van de grootste geldschieters van de Republikeinen en staat dicht bij de Tea Party. Geld en politiek liggen hier natuurlijk heel dicht bij elkaar. Mitt Romney, twee jaar geleden nog de tegenkandidaat van Barak Obama bij de presidentsverkiezingen, verdiende in een ommezien 15 miljoen dollar aan een van de grote binnenlandse manoeuvres van Singer. Dat was het gesjoemel met het auto-onderdelenbedrijf Delphi, waar de federale regering meer dan 12 miljard dollar in stak in een reddingspoging, die uiteindelijk weinig effect had. Elliott Managment van Singer sleepte er, schrik niet, 1,2 miljard uit.
Paul Singer richtte enkele jaren geleden de American Task Force Argentina op. Een club die als specifiek doel had Argentinië aan te vallen en die als lobbyisten oud-functionarissen van het IMF en van de regering-Clinton inhuurde. Geld speelt hierbij geen rol, gezien de astronomische winsten. De task force heeft al 28 pogingen gedaan om beslag te laten leggen op Argentijnse bezittingen waaronder het marineopleidingsschip Fragata Libertad, de reserves van de Central Bank, ambassadefondsen en de Tango 1, het presidentiële vliegtuig. Ook schonk hij ruimhartig geld aan groeperingen die in Buenos Aires protesten tegen de Argentijnse president Cristina Kirchner organiseerden.
DOOR CEES ZOON
Hedgefonds NML Capital kocht voor 48 miljoen dollar Argentijnse obligaties, en eist daar nu via de rechter 832 miljoen dollar voor.
