De Liga voor Mensenrechten kent deze week voor de derde keer zijn Big Brother Awards toe. ‘Over vijf tot tien jaar dreigt privacy als grondrecht helemaal verdwenen te zijn.’
‘Nu het technologisch mogelijk is om alles en iedereen te beluisteren en te begluren, lijkt privacy steeds meer iets van de vorige eeuw. Mensen die nog opkomen voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer, worden raar bekeken’, zegt voorzitter Jos Vander Velpen van de Liga voor Mensenrechten.
Samen met EMSOC (een onderzoeksnetwerk dat de impact van sociale media bestudeert) en de website datapanik.org, kent de Liga deze week de Big Brother Awards toe. ‘Ze zijn bedoeld als een signaal’, aldus Vander Velpen. ‘De bescherming van de persoonlijke levenssfeer zit op een hellend vlak en dreigt over vijf tot tien jaar als grondrecht helemaal verdwenen te zijn. Het gaat allang niet meer alleen over de klassieke cameracontroles. Steeds meer nieuwe methodes en technieken dringen binnen in het maatschappelijk leven en zo in het privéleven.’
Voor de derde editie van de Big Brother Awards zijn er vijf genomineerden voor een publieksprijs en een juryprijs.
1Big Brother op de werkvloer: ‘een vergeten plek,’ aldus Vander Velpen, ‘maar werknemers worden alsmaar meer en zonder hun medeweten gecontroleerd door hun werkgever. Dat gaat van camerabewaking tot controle van privé-e-mails en telefoontap. Omdat dat vaak op de rand van de illegaliteit gebeurt, moeten de regels van het arbeidsreglement dringend verbeterd worden.’
2GAS-boetes: Gemeentelijke Administratieve Sancties vormen volgens Vander Velpen op zich niet meteen een bedreiging voor de privacy. Maar om ze te kunnen uitdelen, neemt de camerabewaking overal hand over hand toe. ‘Ook voor kleine dagelijkse zonden als het gooien van een sneeuwbal of het verkeerd zitten op een bank in een park.’
3Vingerafdrukken op school: is komen overwaaien vanuit Engeland waar scholen vingerafdrukken van leerlingen gebruiken om hun aanwezigheid te controleren, het uitlenen van boeken te registeren of het middageten in het schoolrestaurant te noteren. ‘Het lijkt een leuk gadget, maar de controle dreigt snel disproportioneel te worden’, aldus Vander Velpen. In de Gentse hotelschool wordt het systeem al toegepast.
4Amerikaanse lobby tegen strengere Europese privacyregels: deze regels dateren van 1995 en zijn nooit meer aangepast. Europa wil ze aanpassen en aanscherpen, maar de bazen van Facebook en andere Amerikaanse bedrijven zijn daar niet mee opgezet omdat het zou betekenen dat persoonlijke gegevens na een tijd van het internet gehaald moeten worden. Vander Velpen: ‘Het recht om vergeten te worden, is inherent aan de privacy.’
5Drones in Genk: een nieuw, vliegend snufje van de Genkse politie om beelden te maken bij grote manifestaties, verkeersellende of milieurampen. ‘Ze zouden ook kunnen dienen om bijvoorbeeld wietplantages op te sporen. Voor die toepassing is er echter geen wettelijke regeling’, aldus Vander Velpen. ‘Een drone vliegt letterlijk boven de hoofden van de mensen en legt met een camera alles vast. Maar willen we dat?’
Patrick Martens
