‘Heb je nu al een vriendje?’

38 procent van de Vlaamse jongeren heeft psychische problemen. Vaak doordat ze het gevoel hebben dat ze niet aan de verwachtingen van hun omgeving kunnen voldoen. Dat blijkt uit een enquête van de Vlaamse Jeugdraad.

Tien jaar lang voelde Nicky Vandeghinste (22) zich rot. Het begon toen ze in de lagere school een jaar mocht overslaan. Van de ene dag op de andere hoorde ze er niet meer bij. Toen ze ook nog eens vroeger dan haar klasgenotes borsten en heupen kreeg, werd ze meer en meer gepest. Later, op de middelbare school, koos ze een studierichting die niet goed bij haar paste en werden haar rapporten steeds slechter. ‘Ik wist totaal niet meer welke richting ik met mijn leven uit moest’, zegt ze. ‘Heel beangstigend was dat.’

Nicky is lang niet de enige die zich door haar puberteit heen heeft moeten worstelen. Volgens nieuwe cijfers van de Vlaamse Jeugdraad kampt liefst 38 procent van de Vlaamse jongeren tussen 14 en 25 jaar met psychische problemen. 37 procent van hen heeft zelfs het gevoel die niet de baas te kunnen. ‘Dat zijn allemaal mensen zoals ik’, zegt Vandeghinste. ‘Ze voelen zich slecht omdat ze gepest worden, heel slechte rapporten hebben of ontevreden zijn over hun uiterlijk. Uit eigen ervaring weet ik dat zoiets een grote impact kan hebben op je leven.’

Toen ze anderhalf jaar geleden lid werd van de Vlaamse Jeugdraad hoefde Vandeghinste, die ondertussen haar draai weer heeft gevonden, niet lang na te denken over haar prioriteiten. ‘Ik wist meteen dat ik me in de psychische problemen van jonge mensen wou verdiepen’, zegt ze. ‘Met de enquête hebben we de situatie al voor een deel in kaart gebracht en de komende maanden zullen we nog een paar specifieke groepen, zoals jongeren uit het tso en bso, bevragen. Op basis daarvan willen we tegen volgend voorjaar aanbevelingen maken voor de overheid.’

Familiefeestjes

Frappant is dat 60 procent van de ondervraagde jongeren zich slecht voelt omdat ze niet aan de verwachtingen van hun omgeving kunnen voldoen. ‘Dat verbaast me niet’, zegt Vandeghinste. ‘Als je als jonge twintiger op een familiefeestje komt, krijg je altijd dezelfde vragen: ‘Heb je nu al een vriendje? Rijbewijs nog altijd niet gehaald? Wanneer zal je eindelijk je diploma hebben?’ Iedereen heeft torenhoge verwachtingen terwijl je nog niet eens weet wat je van jezelf verwacht.’ Dat zorgt voor een enorme prestatiedruk, die vaak al vanaf de lagere school wordt opgebouwd. Kinderen moeten in het eerste leerjaar al een schitterend rapport en een uitgebreide vriendengroep hebben en ook nog uitblinken in pianospelen, voetballen of balletdansen. ‘We leggen de lat zowel voor onszelf als voor onze kinderen heel hoog’, zegt Ilse De Block van de Opvoedingslijn. ‘Hebben ze het op de een of andere manier moeilijk of presteren ze niet goed, dan vinden we dat wij als ouders falen. Geen wonder dat kinderen het gevoel krijgen dat we heel veel van hen verwachten.’

Op adem komen

Grote en kleine problemen moeten ook zo snel mogelijk worden opgelost. ‘We nemen de tijd niet meer om verdrietig te zijn of weer op adem te komen, en ook onze kinderen gunnen we dat niet’, legt De Block uit. ‘Gaat er iets mis, dan tillen we daar zo zwaar aan dat de grond onder de voeten van zo’n puber wordt weggemaaid. Terwijl we hem eigenlijk zouden moeten geruststellen en zeggen dat zijn leven echt niet voorbij is omdat hij een fout heeft gemaakt. Heeft hij er dit jaar niets van gebakken op school? Dan is hij toch nog altijd een goede scoutsleider. Die boodschap zouden we veel meer moeten geven.’

29 procent van de jongeren met psychische problemen zoekt professionele hulp. Die stap zetten ze vooral als ze hun problemen niet meer aankunnen of als hun ouders dat willen. ‘Nochtans is dat echt niet altijd nodig’, zegt De Block. ‘Als een tiener zich slecht gedraagt, moet je in de eerste plaats nagaan hoe dat komt. Dat gebeurt nu veel te weinig. Zo was er een moeder die naar de Opvoedingslijn belde omdat haar zoon op school met cannabis was betrapt. Hij was meteen geschorst en de school had zijn ouders erop aangesproken alsof hij een crimineel was. Niemand leek zich af te vragen wat erachter zat: had hij alleen maar geëxperimenteerd of was er iets ernstigers aan de hand? In plaats daarvan zoeken veel ouders meteen professionele hulp, want ze willen dat het probleem zo snel mogelijk weer verdwijnt.’

Hetzelfde geldt voor ouders die zich grote zorgen maken omdat hun tiener heel slecht in zijn vel zit. ‘We vergeten soms dat het helemaal niet zo ongewoon is dat pubers zich droevig of bedrukt voelen’, zegt De Block. ‘Vaak kan er al veel worden opgelost door naar hen te luisteren. Zonder al hun problemen voor hen te proberen op te lossen. Niet alleen zitten ze daar niet altijd op te wachten, ze moeten het ook zelf leren doen. Dat is volwassen worden.’

DOOR ANN PEUTEMAN

‘Iedereen heeft torenhoge verwachtingen terwijl je nog niet eens weet wat je van jezelf verwacht.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content