Naar deze Sweelinck blijf je luisteren.

Tenzij u specialist renaissancemuziek bent, kent u Jan Pieterszoon Sweelinck (1562-1621) hooguit als componist van goede orgelmuziek en niet van chansons of madrigalen. Dat was in zijn tijd omgekeerd. De Amsterdammer Sweelinck was een organist met een internationale reputatie en bekende leerlingen, maar dan wel in een tijd dat zijn stad voor de Reformatie koos. En die stelde orgelmuziek weinig op prijs, zang des te meer.

Sweelinck componeerde dus heel wat liederen, ook wereldlijke. We hebben van hem drie bundels met Franse chansons en Franse en Italiaanse rimes en madrigalen. Die zijn nu allemaal op cd gezet met het Amsterdamse Gesualdo Consort, een eerste stap in een ambitieus project om eindelijk het hele verzamelde werk van Nederlands beste componist uit te brengen.

Renaissanceliederen, hoor ik u kreunen. Dat is van dat gezucht over de hardvochtige geliefde die de minnaar doet overwegen een dolk in de borst te stoten. Niet mekkeren, gewoon dóén vriend, denk je dan meestal. Maar dat is bij Sweelinck toch even anders. Om te beginnen kiest hij uitstekende dichters, bekende zoals Pierre de Ronsard of Petrarca, of minder bekende die tenminste weeklagen op niveau. Neem nu dit: ‘Ik ga weg, niet zozeer van u, maar van mezelf / want ik laat mijn hart achter, opdat het u kan volgen. / En verbaas u niet, dat ik zonder hart kan leven: / Liefde houdt me in beweging door zijn hevige vuur’. Welk vrouwenhart zou niet smelten bij zo’n afscheid?

En dan heb ik het nog niet over teksten met grappige pointes, of bizarre gevallen zoals het lied waarin de minnaar de dokter verwijt dat hij zijn geliefde heeft adergelaten zodat ze geen liefde meer voelt. De dokter zegt dat hij net het tegendeel wil bereiken. Dat klopt ook: ze wordt verliefd – maar op een ander. De uitstekende vertalingen zijn overigens in het begeleidende boekje van 90 bladzijden opgenomen.

Maar het mooiste aan dit pareltje is de muziek zelf. Geraffineerd en toch kraakhelder – als hij bestaande liederen bewerkt, vermindert Sweelinck het aantal stemmen in plaats van ze te vermeerderen -, heel erg expressief, bijzonder speels en snugger, vol herhalingen, nabootsingen, echo’s, fuga’s, wendingen. Niet-kenners hebben het vaak na een renaissancelied of vier, vijf wel gehad, maar hier blijf je naar luisteren. Dat komt ook omdat het Gesualdo Consort de bijzonder veeleisende muziek bijna moeiteloos doet klinken. Een heel knappe prestatie.

J.P. SWEELINCK, DE WERELDLIJKE WERKEN, GESUALDO CONSORT O.L.V. HARRY VAN DER KAMP, GLOSSA MUSIC, 55 EURO (3 CD’S + BOEK)

Peter Vandeweerdt