Van jonge allochtone vrouwen wordt nog altijd niet verwacht dat ze carrière zullen maken.
De laatste jaren wordt weleens geopperd dat de emancipatie van de allochtone bevolking in grote mate afhankelijk zal zijn van de nieuwe generatie jonge vrouwen. Zij zouden veel meer dan hun mannelijke lotgenoten op hun strepen staan en de kansen grijpen die ze krijgen. Maar het boek Gekleurd door het leven, een kwalitatieve studie van sociologen van de Vrije Universiteit Brussel (VUB), stelt die verwachting bij.
‘Onze eerdere steekproeven binnen deze onderzoekenreeks hadden al aangegeven dat allochtone meisjes sneller in het beroepsonderwijs terechtkomen, en het later in hun leven heel moeilijk hebben om een baan te vinden’, zegt gewoon hoog-leraar Ignace Glorieux. ‘Nu hebben we aan de hand van zes diepte-interviews bij 33-jarigen gepeild naar de oorzaken daarvan.’
De conclusie is dat er nog altijd weinig belang wordt gehecht aan de (school)loopbaan van jonge vrouwen van Turkse of Marokkaanse afkomst. Glorieux verwijst naar de ‘macht der vanzelfsprekendheid’, een term ontleend aan de Nederlandse sociologe Aafke Komter. Die treedt op wanneer de percepties, kennis en voorkeuzes van een persoon zo gevormd zijn dat hij zich bij zijn positie neerlegt. ‘In veel allochtone gezinnen wordt nog altijd niet verwacht dat de dochters voortstuderen. Een diploma secundair onderwijs wordt al als een hele prestatie beschouwd.’ Volgens Glorieux hebben ook de instellingen boter op het hoofd. Ze zouden te zeer afgestemd zijn op het traditionele parcours van autochtonen. ‘Al te snel wordt er, onder meer door de Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB), duidelijk gemaakt dat een scholiere beter naar het beroepsonderwijs kan overstappen.’
Verscheidene vrouwen die werden geïnterviewd, zeggen nu te betreuren dat ze vroeger niet beseften hoe belangrijk onderwijs is. Het gebrek aan een diploma op niveau zorgt er ook voor dat de vrouwen zich niet goed voelen op de arbeidsmarkt en dan maar snel aan kinderen beginnen, waardoor ze later vaak nog moeilijker een job vinden. ‘De sleutel ligt duidelijk bij het onderwijs’, zegt Glorieux. ‘Op de arbeidsmarkt is de discriminatie minder groot. De ongelijkheid die daar heerst, is grotendeels te wijten aan de ongelijkheid in het onderwijs. En dat start heel vroeg. Kinderen van allochtone afkomst beginnen vaak met een jaar achterstand aan het eerste leerjaar. Ze gaan minder naar de kleuterklas en kampen met een taalachterstand.’
Glorieux wijst er ook op dat de situatie van de jonge gekleurde vrouwen van vandaag sterk doet denken aan die van autochtone vrouwen 40 à 50 jaar geleden. ‘Ook toen was het in de autochtone samenleving een evidentie dat de meisjes in de eerste plaats aan een gezin dachten en niet aan voortstuderen. Er is dus hoop. Maar dan zal er wel een mentaliteitswijziging nodig zijn.’
IGNACE GLORIEUX, SUZANA KOELET EN ILSE LAURIJSSEN, GEKLEURD DOOR HET LEVEN. UITGEVERIJ GARANT, 122 BLZ.
Hannes Cattebeke
