Vlaanderen stevent af op een tekort aan huisartsen. Toch stranden initiatieven die de eerstelijnszorg moeten versterken, zoals de opleiding praktijkassistent, op hogere belangen. ‘De Titanic vaart en het orkest speelt. Nog eventjes’, waarschuwt professor Jan De Maeseneer.
De helft van de in Vlaanderen erkende huisartsen is vandaag ouder dan 55 jaar. Samen tekenen ze voor meer dan 60 procent van de prestaties. ‘Over tien jaar zijn die mensen allemaal gepensioneerd’, zegt professor Jan De Maeseneer, voorzitter van de vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg van de Universiteit Gent. ‘Met de gemiddeld 120 huisartsen die nu jaarlijks afstuderen, kunnen we die natuurlijke afvloeiing nooit compenseren. Ons systeem van gezondheidszorg zal daardoor zeer sterk onder druk komen.’
Volgens De Maeseneer zien we daar vandaag al de eerste tekenen van. ‘België telt ongeveer 30.000 specialisten (inclusief de artsen in opleiding, nvdr) en 10.000 huisartsen. Dat laatste cijfer is wellicht nog een overschatting. Elk zorgsysteem waarvan de eerste lijn minder dan 25 procent uitmaakt, komt ernstig in de problemen. Omdat de tweede lijn te groot wordt, zuigt ze onvermijdelijk patiënten uit de eerste lijn weg, zeker als er – zoals in België – een onbeperkte rechtstreekse toegang is tot specialisten. De gespecialiseerde geneeskunde is veel technischer, en bijgevolg veel duurder. Onze overproductie aan specialisten leidt finaal tot een onbetaalbaar systeem van gezondheidszorg.’
Een eerste schuchtere poging om de eerstelijnszorg te versterken, was de geplande opleiding tot praktijkassistent. ‘We zouden het in België kunnen redden met minimaal 8000 voltijdse huisartsen, maar dan moeten we hen omkaderen met mensen die de huisarts ondersteunen op het vlak van onthaal van patiënten, administratie en eenvoudige uitvoerende handelingen zoals meten en wegen’, zegt De Maeseneer. ‘De opleiding praktijkassistent, een opleiding van anderhalf jaar in het hoger beroepsonderwijs, komt aan die nood tegemoet.’
De profielen voor de opleiding werden met steun van Vlaams minister van Onderwijs Frank Vandenbroucke (SP.A) volledig uitgetekend. De opleiding zou in oktober van dit jaar ook van start gaan, maar intussen zit het dossier muurvast bij de So-ciaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV). Het grootste artsensyndicaat, BVAS, in de eerste plaats een syndicaat van specialisten, en de verpleegkundigen wringen tegen. Maar ook politiek wordt het dossier geblokkeerd. ‘Minister van Sociale Zaken Laurette Onkelinx (PS) had het voorstel al in september 2008 ter advies moeten sturen naar de Nationale Raad voor Verpleegkundigen. Dat is niet gebeurd’, zegt De Maeseneer. ‘Daardoor dreigt het hele concept te sneuvelen. Er is dringend nood aan een politiek en maatschappelijk debat over een kwaliteitsvolle en toegankelijke eerstelijnsgezondheidszorg en huisartsgeneeskunde. Die zijn van levensbelang voor het voortbestaan van ons systeem van gezondheidszorg, maar men verkiest de stilstand.’
Minister Vandenbroucke wenste niet te reageren.
Tom Cochez
