Van 3 maart tot 2 april loopt in Brussel, maar ook in Antwerpen, Brugge, Bergen en Luik het festival voor nieuwe muziek Ars Musica.
Waar is het fout gelopen tussen wat men in het Frans de musique savante noemt, en haar natuurlijk publiek? Op die vraag – ze stellen is eigenlijk al een open deur – zijn er in de loop van nu al honderd jaar talloze inadequate antwoorden geformuleerd.
Jazeker, ongeveer een eeuw geleden werd de vaakst vermelde kiem van het probleem gecreëerd: in 1910, het jaar van Das Buch der hängenden Gärten, het eerste rabiaat dissonante, filosofisch atonale werk van Arnold Schönberg. Veelbetekenend genoeg is daar dit jaar, tussen de verjaardagen van Chopin en Schumann door, zelfs door programmatoren geen aandacht aan besteed.
Waarom is die geavanceerde, ja vergezochte muziektaal sindsdien nooit echt breed aanvaard? Door haar focus op abstracte vernieuwing en gebrek aan natuurlijke esthetiek? Misschien, maar bijvoorbeeld in de dans is het publiek wél gevolgd. En zelden wordt een schilder verweten niet al te figuratief te werk te zijn gegaan.
Het valt te vermoeden dat de abstractie die elke muziek eigen is al zoveel van de luisteraar vergt, dat hij zich vastklampt aan zekerheden – de harmonische codes die na eeuwen conditionering een soort voorspelbaarheid en rust hebben geïnstalleerd. En die zowel door Mozart worden gevierd als door de talloze rockgroepjes die dagelijks ontstaan en weer splitten. Anderzijds: ik ken geen enkele jazzfanaat die dixieland verafschuwt, maar ook niet één die mentaal en discografisch niet minstens tot John Coltrane is geraakt.
In elk geval valt aan de verslaving aan rust en voorspelbaarheid te ontsnappen. Laat een kind nieuwe muziek horen, en het zal eerder aangetrokken dan afgeschrikt worden door het avontuur. Ik nam zopas nog de proef op de som met een mooie nieuwe uitgave: de vijf strijkkwartetten en het vroege trio van Pascal Dusapin door Arditti Quartet, uitgegeven bij Aeon. Ook voor u is ze een aanrader: nog maar weinig platen hebben me er zo van doordrongen dat er ook voor de precies gedefinieerde, haast wetenschappelijk beargumenteerde muziek van nu een interpretatiegeschiedenis mogelijk is. Hoe Irvine Arditti en co zich Dusapins muziek eigen maken, in een dermate sterk retorisch discours dat het alleen maar persoonlijk kan zijn, is hartverwarmend en indrukwekkend.
Wat ook helpt: ga eens in de zaal zitten. Van 3 maart tot 2 april loopt in Brussel, maar ook in Antwerpen, Brugge, Bergen en Luik het festival voor nieuwe muziek Ars Musica. Behalve die ‘nieuwe muziek’ is er dit jaar niet echt een thema. Van alles een beetje. En van dat alles ook overál een beetje. Niet dat er om dat gebrek aan rode draad te treuren valt. De muziek, ook de nieuwe, is aan de muzikanten, niet aan de musicologen.
www.arsmusica.be
PASCAL DUSAPIN, QUATUORS à CORDES & TRIO, ARDITTI QUARTET (AEON AECD0983)
Rudy Tambuyser
