Fotograaf Helmut Newton noemde zich een ‘gun for hire’: wie betaalt, mag voor de lens. Maar reclamefoto’s kunnen ook iets vertellen over de tijdgeest.

Sinds EuroPride in Amsterdam is neergestreken, is de stad in zomer gedrenkt. Overal prijkt de regenboog van de LBGT-beweging, tot op de dassen van de tramchauffeurs toe. Hoewel het botenfestijn op de kanalen nog steeds als het kleurrijke hoogtepunt geldt, behelst EuroPride zoveel meer dan een flamboyante optocht. Zeker, Conchita Wurst komt langs, maar verder bulkt het programma van workshops, debatten en tentoonstellingen. Eén groot liefdesfeest is het. Er moet al salpeterzuur door je aderen stromen om niet aangestoken te worden door de wolk feromonen die de stad heeft ingepalmd.

Wie niet genoeg krijgt van mooie lijven, maar wel de koelte wil opzoeken, moet in deze hete dagen naar het geroemde FOAM, het fotomuseum aan de Keizersgracht, waar nu een retrospectieve loopt over de Duits-Australische fotograaf Helmut Newton (1920-2004). Het is een indrukwekkend weerzien met de iconische vrouwelijke naakten die hij zo meesterlijk voor zijn lens kreeg. Toch was ik bij mijn eerste doortocht ontgoocheld. Dat ligt net aan het iconische: je hebt zijn naakten al zo vaak gezien dat ze hun impact verliezen. Maar ook het vrouwbeeld dat Newton etaleert, is niet meer van deze tijd. Waarschijnlijk waren de fetisjistische knipogen naar bondage en softpornoclichés ooit taboedoorbrekend en beoogde hij de bevrijding van de vrouwelijke seksualiteit, maar nu werkt het eerder op de lachspieren. Anderzijds zou niemand het in deze tijd van hernieuwde preutsheid nog wagen om zulke uitdagende reclamefoto’s te maken. Hoofdsponsor van de tentoonstelling is Wolford, maar de brave beelden van het kousenmerk staan ver af van de prikkelende mise-en-scènes waarin dominante vrouwen de mannelijke voyeur te kijk zetten.

Het boeiendst zijn Newtons portretten, en daarin heeft de curator een heel slimme keuze gemaakt. In een kamer krijg je staatsieportretten van prinses Grace van Monaco, Margaret Thatcher en een nog enigszins kwieke Jean-Marie Le Pen te zien. Een actrice die het tot staatshoofd schopt, de grootste promotor van het neoliberale gedachtegoed en een politicus die racisme salonfähig heeft gemaakt: in één oogopslag zie je de huidige tijdgeest samengevat. Een tijdgeest waarin theater en politiek inwisselbaar zijn, waarin de economische belangen van enkelen massa’s mensen verpletteren en waarin haat het wint van liefde.

Gelukkig zag ik, toen ik weer in het overvloedige zonlicht stapte, twee mensen hartstochtelijk zoenen. Zolang we dat blijven doen, komt het misschien nog goed.

Roderik Six

In één oogopslag zie je de huidige tijdgeest samengevat. Een tijdgeest waarin theater en politiek inwisselbaar zijn.