Jongvolwassenen zijn een blijvend reservoir voor extreemrechtse en anti-Europese partijen. Zo waarschuwt Steven Van Hecke, docent Europese politiek van de KU Leuven.
Stel u zich even een rechtse euroscepticus voor. Het beeld dat in u opkomt, is dat van een oudere, wat knorrige xenofobe man. Dat is niet het hele verhaal. 25 procent van de Europese 15- tot 24-jarigen denkt dat zijn land beter af zou zijn buiten de Europese Unie. In België is dat 20 procent. Of kijk in extreemrechtse hoek naar de Griekse partij Gouden Dageraad. Bij de verkiezingen van januari bleek de partij het best te scoren onder 18- tot 24-jarigen. Een vijfde van de Hongaren tussen 18 en 33 jaar zou nu de uiterst rechtse Jobbik-partij steunen. Alternative für Deutschland, nog een populistische partij, haalt de meesten van haar kiezers bij -30-jarigen. Van de Nederlandse -35-jarigen zou 24 procent vandaag kiezen voor de Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders.
‘Veel van die jongeren gaan ook gewoon niet stemmen’, zegt Steven Van Hecke, docent Europese politiek aan de KU Leuven. ‘De verkiezingsresultaten zullen voor die partijen dus lager liggen. Maar dit blijft een niet te onderschatten probleem. Deze jongeren zullen ook later een reservoir voor de populistische partijen zijn. Het ligt misschien anders voor eurosceptici uit oudere generaties, die ooit nog op de traditionele partijen stemden, maar jongeren zullen dit nog lang meedragen.’
Waarom vallen dergelijke partijen in de smaak bij jongeren, van wie je een open geest zou verwachten? Mogelijk omdat de recessie hen het hardst treft. Tussen 2008 en 2013 gingen in de eurozone 6 miljoen voltijdse jobs verloren. De helft van de slachtoffers waren jonger dan 25 jaar. In Zuid-Europa is de jeugdwerkloosheid ontstellend hoog, en wie er wel werk heeft, krijgt slecht betaald, vaak voor een deeltijdse job.
Bovendien zijn jongeren sneller ontgoocheld in de traditionele instellingen, zoals de Europese Unie. Wie na 1980 geboren is, associeert de EU vaker met verspilling en bureaucratie dan de generatie ervoor. Jongeren verkiezen projecten die van onderuit zijn gegroeid, zegt Hilary Pilkington van Myplace, een onderzoeksproject rond jongeren dat door de EU wordt gefinancierd. En dat is precies wat populistische partijen lijken te bieden. Gouden Dageraad is heel zichtbaar in het straatbeeld – of ze nu migranten het leven zuur maakt of eten uitdeelt aan autochtonen.
De jeugdwerkloosheid kan echter niet alles verklaren, zegt Van Hecke, want ook in Duitsland en het Verenigd Koninkrijk scoren AfD en Ukip bij de jongeren. ‘Vooral hooggeschoolde jongeren profiteren van de EU. Dat is de generatie die op Erasmus mocht, goed talen spreekt en vlot door Europa reist. Maar dat is nog altijd een verwaarloosbare groep, die niet representatief is voor “de jongeren”. Velen hebben die voordelen niet, en dat maakt hen vatbaar voor populisme. Zij denken nu aan een proteststem.’
Thomas Verbeke
25% van de Europese 15- tot 24-jarigen denkt dat zijn land beter af zou zijn buiten de EU. In België is dat 20 %.
