President Chirac nodigde de vijftien uit voor een etentje. Parijs en Londen willen zich niet langer laten vernederen in de Balkan.

EERST IS ER HET WOORD, dan komt de politiek. Die wet uit de Genesis blijft ook in visuele tijden overeind. Vernedering is zo’n woord dat een vervaarlijke krachtbron van politieke aktie blijft. Zeker als het in het Frans door een pas verkozen president wordt uitgesproken, bovendien een gaullist en een voormalige reserve-kolonel van de pantsertroepen. Als die over humiliation praat, weten we dat er daden volgen. A fortiori als de Britse eerste-minister John Major hetzelfde woord in het Engels klinkt het alleen anders in de mond neemt. Er komt bijgevolg een snelle reaktiemacht in Bosnië, desgevallend zonder Amerikanen, Duitsers of Belgen. Een gespierd Europees optreden in voormalig Joegoslavië is in voorbereiding, want Londen en Parijs willen gedaan maken met “drie jaar lafheid in de Balkan. “

De eer van het leger en de waardigheid van de militair zijn begrippen die de Vlaming per definitie vreemd zijn. Dit is geen volk van militairen, hooguit van missionarissen en wielrenners. Het is een kwestie van genen, geschiedenis en een betwistbaar talent om bijna alles te relativeren. Sommigen noemen dat gezond verstand. Uittredend premier Jean-Luc Dehaene (CVP), die allergisch voor uniformen is en meer oog heeft voor de staat van de moestuin dan de sfeer bij de troepen, is echter een alert toehoorder. Hoewel hij het tegendeel van een woordkunstenaar is, kent hij het onderscheid tussen holle en geladen woorden. Toen hij vrijdagnacht het relaas deed van de informele topontmoeting van Jacques Chirac met de vijftien Europese regeringsleiders op het Elysée had hij het belangrijke woord meegepikt. Vernedering.

INTERVENTIEMACHT.

Het Franse voorzitterschap van de Unie was tot dusver weinig zaaks. Net zoals bij de Duitsers, zes maanden eerder, ging alle aandacht en energie naar de kiescampagne. Europese impulsen bleven uit en Chirac wil daar op de valreep nog iets aan veranderen. Daarom het avondje tafelen in het Elysée. Officieel werd de Europese top van Cannes voorbereid, maar in feite ging het om een eerste kennismaking van Chirac met de Europese regeringsleiders. Onder meer met Dehaene, die de nieuwe Franse president voordien nooit had ontmoet. Tussen beiden zou het kunnen klikken.

“Hij straalt een zeker dynamisme uit en de wil om zijn Europees engagement te tonen, ” vertelde de Belgische premier op de terugweg naar Brussel. “Hij verliest zich ook niet in diplomatiek taalgebruik. Hij is direkt en die eigenschap mishaagt me zeker niet. “

Voorts was het Dehaene evenmin ontgaan dat de cohabitation hij heeft het altijd over coëxistentie voorbij is. Eerste-minister Alain Juppé was niet uitgenodigd. Op het stuk van het Frans buitenlands en Europees beleid is er in Parijs opnieuw één patron, de president. Dehaene leek daar niet rouwig om. De premier is, zoals bekend, een adept van het elitair managementsprincipe “hoe minder zielen, hoe efficiënter”.

De sfeer in het Elysée was goed. Hoe kon het anders ? Het was mooi weer, de keuken exquis en beslissingen moesten er niet genomen worden. Het gezelschap hield het bij een verkennend gesprek waarbij niemand in zijn kaarten liet kijken. Over de intergoevernementele konferentie die tegen eind 1996 een nieuw Europees verdrag moet uitwerken, sloofde iedereen zich uit om nietszeggende algemeenheden te vertellen. Zelfs over de procedure en de timing werd professioneel naast de kwestie gepraat. Te velen vrezen dat John Major het nieuwe verdrag zal gebruiken om zijn konservatieven voor een elektorale ramp te behoeden.

Ook over de monetaire unie geraakten de regeringsleiders niet verder dan een inventaris van de problemen. In landen met een harde munt groeit wel nervositeit over konkurrentie-devaluaties. Konkreter, dus konfliktueler, ging het over de grote infrastruktuurwerken. Chirac pakte de Europese kommissie hard aan omdat het probleem van de financiering nog altijd niet is opgelost. Ook voor de Belgische hogesnelheidslijn is dat weinig leuk nieuws. Kommissievoorzitter Jacques Santer die voor het eerst Jacques Delors op een top verving, verdedigde zich naar best vermogen en versterkte zo de indruk dat hij een klasse te hoog speelt.

En toch werden nagels met koppen geslagen… over de Amerikanen en hun beleid inzake Bosnië. Het ongenoegen over het VS-beleid is biezonder groot en zelfs de Britten, zo kon Dehaene enigszins tot zijn verwondering vaststellen, gaven rijkelijk lucht aan hun frustraties. Als er zich de volgende weken al een Europese dynamiek aftekent, is het in dit mijnenveld. Hier is wel degelijk een Frans-Britse as aktief. Zo bestaat een consensus om de boycot tegen de Servische president Slobodan Milosevic en klein-Joegoslavië enkele maanden op te heffen. Er komt bovendien een snelle interventiemacht en ongeacht de eventuele bezwaren van buitenlandminister Erik Derycke (SP) zal België meedoen. Dehaene die meer dan ooit een rol in Europa wil spelen, kan het zich niet veroorloven om afzijdig te blijven.

In Parijs namen de vijftien één beslissing. De voormalige Zweedse premier Carl Bildt volgt een ontgoochelde Lord David Owen op als medevoorzitter, namens de EU, van de permanente vredeskonferentie over voormalig Joegoslavië. Owen verklaarde dit weekeinde : “Ik weet teveel. Er is teveel gebeurd om van een zuivere, simpele oorlog tussen goed en kwaad te praten. “

P.G.

Gastheer Chirac met John Major (links), Helmut Kohl (rechts) en op de tweede rij Jean-Luc Dehaene : er komt een snelle interventiemacht in Bosnië en België zal meedoen.