Wat een toekomstige koningin over dit land en haar schoonfamilie moet weten. Of waarover de Coburgs aan tafel wél praten.

Bijvoorbeeld over de macht van de koning. Die stelt na de talloze grondwetswijzigingen niet meer zo veel voor. De vroeger gebruikelijke term ‘het paleis’ als synoniem van ‘centrum van politieke besluitvorming’ is dan ook bijna verdwenen.

Maar toch heeft hij dus macht. Een raar soort macht, verborgen én erfelijk. Erfelijkheid maakt de kans dat slimme of interessante mensen op de troon komen, afhankelijk van het toeval. Maar koningen en koninginnen hoeven niet interessant of slim te zijn. Dan zouden we wel eens kunnen denken dat ze die functie ‘verdienen’ en in dat geval kunnen we net zo goed voor een president gaan stemmen.

Trouwens: de monarchie mag en kan niet gemeten worden met utilitaire normen. Zouden onze wetten slechter worden als de koning ze niet meer ondertekent? Zouden onze handelsdelegaties niet even goed werken als ze door een vice-president worden geleid? Zouden de Rode Kruis-ambulances niet meer uitrukken als prinses Astrid weer in Zwitserland gaat wonen? En zou ons milieu erop achteruit gaan als prins Laurent er zich niet meer voor interesseert?

Wat is dan de functie van een vorst? Koning Boudewijn citeerde graag de negentiende-eeuwse Britse journalist Walter Bagehot: “De koning moet worden ingelicht, moet waarschuwen en adviseren.” Bagehot zag de monarchie als een symbool van continuïteit, van gezinsleven, godsdienst en moraal. Goed voor koekjestrommels en vooral voor sprookjes. Want, schreef Bagehot, (en dat citeren onze koningen niet) “ontzag voor een koningshuis is niet denkbaar bij een ontwikkelde bevolking die in staat is tot abstract denken. Voor een dergelijke bevolking zou het ook niet nodig zijn.”

MAGIE EN MISVERSTANDEN

De premier moet dus de koning op de hoogte houden van wat er gebeurt en te gebeuren staat. De vorst kan ook andere mensen raadplegen en benoemt zijn adviseurs zelf.

In België komen die adviseurs vrijwel allemaal uit de hogere kringen. Daaruit volgt niet noodzakelijk dat ze wereldvreemd zijn, wel dat er meer lijnen lopen tussen ‘het paleis’ en de haute finance dan op het eerste gezicht wordt aangenomen. Correcte informatie uit de hoogste regionen van regering en bedrijfswereld is op zich al een bron van macht.

Adviseren dan. Alle Belgische koningen speelden een politieke rol. Sinds de koningskwestie werd het voor de koning onmogelijk openlijk in te grijpen. Maar dat de vorstelijke adviezen pijlsnel worden opgevolgd, weet elke politicus. Ook dat aspect geeft de koning veel (verborgen) macht. Niemand mag trouwens voortvertellen waarover hij/zij met de koning sprak.

Maar dat verandert. Van negentiende-eeuwse koningen (en adel) werd niet verwacht dat ze iets uitvoerden. Vandaag de dag wordt dat parasiteren genoemd. En omdat de koninklijke familie geen ‘baan’ heeft, probeert zij zich nuttig te maken door ziekenhuizen, scholen en bruggen te openen. Dat ze daardoor in de kijker loopt, spreekt vanzelf. Dat ze dat nogal stuntelig doen, kan geen kwaad. Stunteligheid op dat niveau vertedert.

Minder vertederend is het eigenaardige Nederlands dat onze prinsen spreken. En ‘het paleis’ weet dat. Vandaar de nadruk dat jonkvrouw Mathilde ‘perfect drietalig’ is. Nederlandstaligen kunnen dat moeilijk geloven.

Het échte gevaar schuilt in de hele pr-operatie rond Filip en Mathilde. Die mikt duidelijk op populariteit binnen de mediacultuur. De aankondiging van de verloving, de op televisie uitvoerig uitgezonden Blijde Intredes en het volksfeest vertonen allemaal dat krampachtige zoeken naar een nieuwe stijl: sprookjes in prime time. Een publieke (kuise) kus van het prinsenpaar wordt zo voorpaginanieuws.

Wie de monarchie aan de pers uitlevert, moet evenwel weten dat de enthousiaste aandacht ook kan ontaarden in een paparazzi-klopjacht. De koninklijke soap aan de overzijde van het Kanaal heeft dat ten overvloede bewezen.

Wie dus van onze prinsen BV’s maakt, duwt hen niet alleen in vreemd gezelschap, maar verplicht hen ook tot een rol die ze gewoon niet aankunnen. De leden van onze koninklijke familie hebben te weinig charisma en veel te weinig acteertalent. Het gevaar bestaat dat het publiek zijn geld terugvraagt. Of erger, zich de grondwet herinnert: alle machten gaan uit van de natie.

M.V.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content