De benoeming van Bernard Kouchner tot minister van Buitenlandse Zaken is voor Nicolas Sarkozy een berekend risico.

‘Openheid’ had Nicolas Sarkozy beloofd bij zijn aantreden als president. De samenstelling van de nieuwe Franse regering moet die ‘openheid’ weerspiegelen, maar heeft vooral tot doel de president bij de parlementsverkiezingen op 10 en 17 juni een stevige meerderheid in de Assemblée te bezorgen.

Dat Sarkozy’s trouwe luitenant François Fillon de nieuwe premier zou worden, lag in de lijn der verwachtingen. Evenmin onverwacht, maar nog niet eerder vertoond in de geschiedenis van de Franse republiek, is dat de regering evenveel vrouwelijke als mannelijke ministers telt. En de benoeming van een zwaargewicht als de voormalige premier Alain Juppé tot minister van Duurzame Ontwikkeling moet duidelijk maken dat het de president menens is met de strijd tegen de opwarming van de aarde.

De meest opvallende nieuwkomer in het rechtse kabinet is de socialist Bernard Kouchner op Buitenlandse Zaken. Eerder had Sarkozy voor die functie de voormalige minister van Buitenlandse Zaken Hubert Védrine gepolst – eveneens een socialist – maar die bedankte voor de eer omdat hij niet geloofde dat de president hem genoeg ruimte zou gunnen om een eigen beleid te ontwikkelen.

De benoeming van Kouchner is om meer dan één reden bizar. Tijdens de campagne voor de presidentsverkiezingen noemde Sarkozy het zijn historische missie ‘eens en voorgoed de erfenis van mei ’68 te liquideren’. En laat Kouchner nu net een van de iconen van de generatie van ’68 zijn. Kouchner, oud-voorzitter van de Unie van Communistische Studenten, is de oprichter van Artsen zonder Grenzen en voorstander van ‘het recht op inmenging’ van de internationale gemeenschap in landen waar de mensenrechten worden geschonden. Hij was minister van Volksgezondheid in de socialistische regering van Lionel Jospin en gezant van de Verenigde Naties in Kosovo (1999-2001).

Net als Sarkozy is Kouchner een overtuigde Europeaan én atlanticus: de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Condoleezza Rice liet dan ook weten ‘verrukt’ te zijn over de benoeming van haar nieuwe collega. Maar tussen de Franse president en zijn nieuwe minister van Buitenlandse Zaken bestaan ook nogal wat, op het eerste gezicht onoverbrugbare, meningsverschillen. Kouchner is zowat de enige Franse toppoliticus die de oorlog in Irak heeft verdedigd – op humanitaire gronden. Sarkozy is tegen de oorlog. Kouchner is een voorstander van de toetreding van Turkije tot de Europese Unie. Voor Sarkozy kan daar geen sprake van zijn. In de kwestie Darfur wil Kouchner de Chinezen dwingen hun steun aan het regime in Sudan te staken door te dreigen met een boycot van de Olympische Spelen in Peking. Sarkozy moet daar niet aan denken. De president wil de Franse troepen uit Afghanistan terugtrekken – Kouchner vindt juist dat ze moeten blijven. En zo is er nog wel het een en ander.

De voormalige secretaris-generaal van de Verenigde Naties Boutros Boutros Ghali noemde Kouchner ooit ‘een ongeleid projectiel’. Maar voor Sarkozy is de benoeming van de populaire Kouchner een berekend risico. Een strategische zet om met het oog op de parlementsverkiezingen zowel de socialisten als de centrumpartij van François Bayrou een pad in de korf te zetten. ‘Nicolas Sarkozy maakt zich breed’, zegt de politicoloog Dominique Reynié. ‘Hij bezet nu de volledige politieke ruimte.’ Het gekerm van de socialistische kopstukken en de verwijten aan het adres van Kouchner (‘judas!’) zullen daar weinig aan veranderen. In de peilingen krijgt Bayrou met zijn centrumpartij nog een schamele 10 zetels (op een totaal van 577). De socialisten zouden niet meer dan 150 zetels in de wacht slepen en de partij van de president kan rekenen op een ruime meerderheid van om en nabij de 400 zetels.

En hoe het daarna met Kouchner verder moet, zien we dan wel weer.

Piet Piryns