Het Vlaams Economisch Verbond pleit voor een absolute loonstop. Vakbonden en politici halen de schouders op.
‘Onaanvaardbaar.’ Meer woorden maken de vakbonden niet vuil aan het voorstel van voorzitter van het Vlaams Economisch Verbond Ludo Verhoeven om de lonen twee jaar te blokkeren. In het Internationaal Congrescentrum in Gent applaudisseerden ook de enkele excellenties op de eerste rij voor die kordate uitspraak van de VEV-voorzitter. Maar geen politieke partij die eraan denkt de loonstop op de politieke agenda te plaatsen. Het politieke leven is al ingewikkeld genoeg met al die werkgelegenheidsconferenties, rondetafels voor zelfstandigen, ondernemingsconferenties en andere Staten-Generaal. Als zelfs banale dienstencheques de coalitiepartners al tegen elkaar opzetten, dan is een zuchtje loonstop pure waaghalzerij.
Het VEV heeft tradities in ere te houden. Die van radicale taal op zijn congressen bijvoorbeeld. Ludo Verhoeven, de topman van Agfa-Gevaert die in de lente het voorzitterschap opnam, vervulde zijn rol met verve: de lonen moeten gedurende twee jaar bevroren worden, en ook de indexaanpassingen gaan niet door. Felicitaties voor de Nederlandse vakbonden die een loonstop aanvaardden. Jammer, klaagde Verhoeven dat de Belgische syndicaten zo principieel optreden en de confrontatie zoeken met de werkgevers, waarmee zij nochtans geen andere dan gemeenschappelijke belangen delen. Die voor het behoud van de werkgelegenheid in de eerste plaats.
Maar geen striemende vakbondscommuniqués dus. En geen politiek commentaar. Het is Karel Vinck, vandaag crisismanager bij de nationale spoorwegmaatschappij, zo ook ooit vergaan. Als VEV-voorzitter pleitte hij enkele jaren geleden hartstochtelijk voor eigen Vlaamse sociale akkoorden – die zouden veel redelijker zijn, want bevrijd van de Waalse syndicale ballast. Het lijkt erop alsof alleen Vlaams minister van Werkgelegenheid Renaat Landuyt (SP.A) die oproep toen heeft gehoord. Hij verzon meteen een decreet dat Vlaamse collectieve arbeidsovereenkomsten mogelijk maakt. Maar de bonden negeren die mogelijkheid compleet. En de toenmalige federale regering verklaarde zulke akkoorden preventief ongeldig. Als de Vlaamse minister daar zin in heeft, dan mag hij onder de nationale sociale akkoorden zijn handtekening naast die van de federale minister zetten. De Walen lieten weten dat dit voor hen niet hoeft.
Niettemin, op het Gentse congres schaarden een kleine duizend werkgevers en kaderleden zich achter de loonstop van Ludo Verhoeven. Dat valt niet te negeren. Natuurlijk is er niet over gestemd. Dat gebeurt nooit bij het VEV – het congresgezelschap is overigens niet representatief voor het bedrijfsleven in Vlaanderen. Het Verbond beschikt bovendien niet over structuren om in naam van zijn leden te spreken en legt alleen verantwoording af aan een gecoöpteerde raad van bestuur.
TOPMANAGERSLONEN
De meeste indruk maakte Ludo Verhoeven bij het Verbond van Belgische Ondernemingen. Not amused zijn ze daar, al kunnen ze dat niet openlijk toegeven. Stilletjes zegt het VBO de visie van het VEV te delen, in de hoop dat de echo van de loonstop zo snel mogelijk uitdeint. Het Belgische verbond declameerde de voorbije maanden namelijk zijn tevredenheid over de loonronde 2003-2004. Gedelegeerd bestuurder Tony Vandeputte bekende dat de bonden heel redelijk onderhandeld hadden.
De nationale sociale partners zetten in hun centraal akkoord de loonnorm voor het lopende paar jaar vast op 5,8 procent, index en een paar andere kosten inbegrepen. Dat is iets minder dan de gemiddelde loonkostenstijging in Nederland, Duitsland en Frankrijk. In de verschillende bedrijfstakken hielden de werkgevers en werknemers zich aan die norm, ze bleven er vaak zelfs onder.
De Unie van Zelfstandige Ondernemers betoont zich evenmin enthousiast over de stoere VEV-taal. Koopkrachtverzwakking is voor de handelaars nooit een thema, ze voelen zoiets onmiddellijk in de omzet. Vandaar dat Unizo veel meer heil ziet in andere methodes. Een ernstige verlaging van de loonkosten kun je bijvoorbeeld ook realiseren door de financiering van de gezondheidszorg en de gezinsbijslagen uit de sociale zekerheid te halen. Want, zo redeneert Unizo, het is niet aan de ondernemingen om die niet-arbeidsgebonden risico’s te financieren: dat moet met gewoon belastinggeld gebeuren.
Intussen mopperen vakbondslui dat topmanagers wel op de lonen van hun werknemers willen beknibbelen, maar er tegelijk alles aan doen om te vermijden dat beursgenoteerde ondernemingen bij wet verplicht worden de ‘riante lonen’ van hun topmensen te publiceren. In andere landen bestaat die verplichting al. Maar in België slaagden de opgejutte Franstalige liberalen erin om het wetsontwerp daartoe, dat tijdens de vorige regeerperiode al door de Senaat werd goedgekeurd, deskundig te kelderen.
Guido Despiegelaere
