‘Je bent van buiten de (euro)zone, en bovendien ben je klein en nieuw. We wensen jou niet te horen.’ Zo klonk, volgens een reconstructie in de Financial Times, de brutale uitval van de Franse president Nicolas Sarkozy naar de kersverse Deense eerste minister Helle Thorning-Schmidt tijdens de jongste Europese top in Brussel. De Deense premier, getrouwd met de zoon van de gewezen Labourleider en voormalige eurocommissaris Neil Kinnock, had het gewaagd zich uit te spreken voor een akkoord tussen de 27 EU-lidstaten om het hoofd te bieden aan de eurocrisis. De Franse president, opgelaten als een tijger door de weerspannige houding van de Britse premier David Cameron, was daar niet van gediend.

De uitval van Sarkozy naar Thorning-Schmidt illustreert vooral de nervositeit en de verdeeldheid in de Europese Unie tijdens het afgelopen jaar.

Anderhalf jaar geleden nog werden de europroblemen door de EU-bonzen als een akkefietje afgedaan. Het was allemaal de schuld van de Angelsaksische bankiers. Die hadden de wereld opgezadeld met hun financiële crisis. In de Europese hoofdkwartieren in Brussel bleven ze fluiten in het donker, om toch maar de indruk te wekken dat men niet onder de indruk was. Tot de Griekse crisis in alle hevigheid losbarstte en de Europese Unie zelf op losse schroeven kwam. De ene Europese top volgde op de andere. De Duitse kanselier Angela Merkel en de Franse president Nicolas Sarkozy waren het over alles eens, behalve over een precieze oplossing die de euro overeind moet houden.

De eurocrisis en de apocalyptische gevolgen van een mogelijke financiële meltdown – althans dat beweren monetaire specialisten – beheerste het hele jaar door de conversatie.

En de onzekerheid en de angst werden nog aangewakkerd door gebeurtenissen elders in de wereld.

In de Arabische landen brak plots de democratie uit – tenminste, zo leek het even. Een jonge Tunesische fruitverkoper, vernederd door de politie, stak zichzelf in brand als protest tegen de willekeur waar hij het slachtoffer van was. Het vuur sloeg over naar de straten van Tunis en naderhand naar andere Noord-Afrikaanse landen.

Potentaten die, dankzij westerse steun, al jaren op hun troon vastgeschroefd zaten, zoals de Tunesische dictator Ben Ali en de Egyptische president Mubarak, werden van het toneel verjaagd.

In Libië kwam een brutaal einde aan de decennia durende en met westerse wapens bewaakte farce van kolonel Khaddafi, die voor de camera’s tot pulp werd geknuppeld. De lokale rebellen hadden de hulp gekregen van de NAVO. Even leek het een heuse bevrijdingsoorlog. Maar intussen dreigt Libië alweer weg te zinken in de onderlinge stammenstrijd. De voorlopige winnaars van de Arabische Lente zijn de fundamentalistische Moslimbroeders.

Terwijl in de straten van Tunis, Damascus en Caïro werd gedemonstreerd en door de politie en soldaten gechargeerd, werd in Abbottabad Al-Qaedaleider Osama Bin Laden door Amerikaanse elitesoldaten zonder proces geëxecuteerd.

Intussen zette het Westen geleidelijk meer druk op Iran dat in stilte – zo wordt gevreesd – aan een nucleair arsenaal werkt. De mogelijkheid van een aanval op Iran wordt in Jeruzalem, Washington en Londen openlijk besproken.

De wereld hield ook de adem in nadat in Japan een zware aardbeving en een daaropvolgende tsunami behalve duizenden doden ook een nucleaire ramp had veroorzaakt in de kerncentrale van Fukushima.

In Noorwegen vermoordde de zelfverklaarde wreker Anders Behring Breivik tientallen jonge mensen. Zijn onsamenhangende, uiterst rechtse en ultranationalistische manifest werd een hit op het internet.

Angst, alweer, maar nu voor de ratingbureaus en voor mogelijke Europese strafmaatregelen, maakte dat er na ruim 540 dagen onderhandelen toch een Belgische regering werd gevormd. Zeggen dat de regering op enthousiasme werd onthaald, zou de waarheid geweld aandoen. ‘Er was geen andere oplossing’, luidde de meest gehoorde verklaring.

De regering van premier Elio Di Rupo begon meteen met de uitvoering van de Europese oekazes die eerder in Spanje de indignados in het verweer brachten. Hier grepen de vakbonden, die hun leden slecht hadden voorbereid op de economische en sociale maatregelen en hervormingen die Europa eist, meteen naar het stakingswapen. Tegen beter weten in.

Het afgelopen jaar had iets van Spenglers Ondergang van het avondland. 2011 was immers het jaar waarin zowat alles fout ging. Het was het jaar van alle angsten.

Maar angst was nooit een betrouwbare raadgever. Laten we dat in 2012 vooral niet vergeten.

RIK VAN CAUWELAERT

De redactie wenst de trouwe lezers van Knack, Knack Weekend en Knack Focus een voorspoedig nieuwjaar.