Terwijil Europese landen bang de grenzen sluiten, vinden Rusland en Amerika elkaar toch stilaan in Syrië.

De Europese leiders vergaderen zich ook deze week suf, maar de kans dat ze snel een uitweg uit de vluchtelingencrisis vinden, blijft gering. Daarvoor zijn de problemen te groot en het gewicht dat de Unie bij zijn lidstaten in de schaal legt te klein. Het is nu eerst oompje en daarna oompjes kinderen. Europa lijkt alvast op dit vlak nog nauwelijks meer dan een papieren constructie. Landen sturen soldaten naar de grenzen, trekken stalen hekken op en rollen prikkeldraad uit. Als de toon nog wat stijgt, valt er straks per ongeluk nog een schot.

Het is te gemakkelijk om de schuld voor die opgelopen spanning helemaal in Oost-Europese schoenen te schuiven. Ook in West- en Noord-Europa is er weinig liefde voor gevluchte Syriërs, Irakezen en Afghanen. Wat pijnlijk opvalt, is dat Europa niet op die stroom was voorbereid. Italië klaagt al jaren dat het de gestage vloed migranten die op het eiland Lampedusa aanspoelt niet de baas kan. Het was voorspelbaar dat ook Syriërs zich daar zouden bij aansluiten, zodra ze begrepen dat hun situatie in de kampen in Turkije, Libanon en Jordanië uitzichtloos was. Ze weten in de regio hoe het de Palestijnen die in 1948 uit Israël werden verdreven naar kampen in de buurlanden, is vergaan.

Europa begrijpt stilaan dat het de levensomstandigheden in kampen bij de Syrische grens moet helpen verbeteren, om er de mensen daar van te overtuigen dat ze beter ter plekke wachten op de uitkomst van de oorlog in hun land. Europa doet dus iets waar het goed in is: rekeningen betalen en rust afkopen. Daarmee verschuift de focus ook weer naar het oorlogsgebied zelf. Daar verzetten de Verenigde Staten zich minder dan kon worden verwacht tegen de sluipende interventie van Rusland in de oorlog aan de kant van president Bashar al-Assad. Die moet nu ook volgens Washington niet meteen het veld ruimen.

Het kan de aanzet zijn van een bredere coalitie in Syrië, met ook Rusland en China aan boord. Jeffrey Sachs van het Amerikaanse Earth Institute, en een bijzondere adviseur van VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon, schreef nog vorig weekend in een opiniebijdrage dat de volgehouden inspanning waarmee alle leden van de VN-Veiligheidsraad en Duitsland samen de impasse rond het atoomprogramma van Iran konden doorbreken, bewijst dat een aanpak via de VN werkt. Het probleem is dat noch Europa, noch de vluchtelingen veel tijd hebben om daarop te wachten.

Hubert van Humbeeck

In de vluchtelingen-kwestie lijkt Europa nog nauwelijks meer dan een papieren constructie.