De socialistische vicepremier Wouter Bos dwingt zijn partijgenote Ella Vogelaar tot ontslag.

Ze had met stille trom kunnen vertrekken. Maar toen de Nederlandse minister van Wonen, Wijken en Integratie Ella Vogelaar vorige week haar ontslag aankondigde, liet ze er geen twijfel over bestaan: ze was door haar eigen partijleider op de keien gezet. En ze haalde fel uit naar haar partijgenoten van de sociaaldemocratische PvdA (Partij van de Arbeid): ‘Op het terrein van de integratie moet ik constateren dat er sinds de periode-Fortuyn binnen de PvdA geen heldere, door de hele partij gesteunde koers is. Het accent ligt naar mijn mening te veel op de harde aanpak.’

Vogelaar was al langer omstreden. De voormalige vakbondsvrouw is in vele opzichten de tegenpool van haar voorgangster als minister van Integratie, ‘IJzeren’ Rita Verdonk, maar is even koppig en ongezeglijk. Toen ze in interviews zei dat ze geen problemen had met boerka’s in het straatbeeld en dat ze zich kon voorstellen dat er in Nederland over 200 jaar sprake zal zijn van een joods-christelijke-islamitische traditie, noemde Geert Wilders haar in de Tweede Kamer ‘knettergek’. In de populaire televisietalkshow Pauw & Witteman zat de schrijfster Heleen van Royen haar vierkant uit te lachen, en een journalist adviseerde haar publiekelijk ‘een cursusje leiderschap en charisma te volgen’. Vogelaar had er niet van terug.

Toch is het niet haar gestuntel voor de camera’s dat haar fataal is geworden. Vogelaar lag slecht bij haar eigen partij. Partijgenoten verweten haar ‘slappe knieën’. Haar genuanceerde aanpak van het integratievraagstuk en haar tolerante houding tegenover de islam stonden haaks op de visie van partijleider (en vicepremier) Wouter Bos. Bos voelt de hete adem van populisten als Rita Verdonk (Trots op Nederland) en Geert Wilders (Partij voor de Vrijheid) in de nek en vindt dat ‘politici niet bang moeten zijn om te polariseren’.

Bos wilde van Vogelaar af – maar hoe? Zolang de PvdA slecht bleef scoren in de opiniepeilingen kon hij zich geen openlijke ruzie binnen de partij permitteren. Maar Bos’ doortastende aanpak van de financiële crisis en de manier waarop hij de Belgen in het Fortisdossier een poot uitdraaide, hebben zijn populariteit intussen flink opgekrikt. Het was alleen nog wachten op een geschikt moment. Dat kwam er toen Vogelaar weigerde om een aparte databank aan te leggen van Nederlands-Antilliaanse probleemjongeren, terwijl haar eigen PvdA-fractie vóór was. De minister mocht inpakken.

Piet Piryns