Decennialang stond Ian Paisley op twee sterke pijlers: de Kerk die hij in 1951 stichtte en de Democratic Unionist Party (DUP), de protestantse politieke partij die hij in 1971 oprichtte. Unio- nisme stond en staat voor de vereniging tussen Engeland en Noord-Ierland.

Of was het één enkele stevige steunbeer? Want er was weinig verschil tussen zijn preken en zijn politieke toespraken. Ze hadden dezelfde toehoorders en dezelfde vijand: de katholieke Kerk en als uitloper daarvan, de nationalistische, katholieke partij Sinn Fein die de hereniging met de Republiek Ierland wilde en wil.

In naam van het verzet tegen die vijand bulderde hij ‘No, no, no’ tegen elke vredespoging. Hij hield dat veertig jaar lang vol. Vanaf 1966, toen de Noord-Ierse premier Terence O’Neill een eerste bescheiden akkoord afsloot met de Ierse republiek, tot het verdrag van oktober 2006 dat hem vorig jaar tot Noord-Ierse premier maakte.

Maar waarom volgden zoveel mensen hem in zijn fanatieke halsstarrigheid, die Noord-Ierland enkel moord en doodslag bracht? Die de economie onderuithaalde en een wantrouwen vestigde dat nog moeilijk te overwinnen is?

Hij was een knap politicus. Een uitmuntend organisator. Maar de belangrijkste reden voor zijn succes was dat hij de gewone man een stem gaf. Voor hij op het politieke toneel verscheen, werd de protestantse partij gedomineerd door grootgrondbezitters en fabriekseigenaars. Paisley, een predikant die alleen middelbaar onderwijs had genoten, sprak de taal van het volk, met hetzelfde platte Noord-Ierse accent. Hij vocht ook voor hen: voor sociale woningen, werk, sociale uitkeringen. Hij voedde hen met slogans, met in vitriool gedrenkte stukken in zijn eigen krant, de Protestant Telegraph. In ruil gaf dat volk hem de macht waar hij op uit was. Onbetwist leider van de DUP, van zijn Kerk, Brits, Europees en Noord-Iers parlementslid. En in 2007, eindelijk, premier. Eerste minister van een regering waarin zijn gezworen vijanden zaten. Of volgens hem ‘leider van een regering die de katholieken in die regering in toom moet houden’.

Zijn bulderende redevoeringen waren iets uit een andere tijd, maar de mensen luisterden. Big Ian ging altijd voor de meeste aandacht. Hij gooide sneeuwballen naar de Ierse premier en schold hem uit bij de herdenking van de vijftigste verjaardag van de Paasopstand die Ierland in twee stukken verdeelde. Hij veroorzaakte bloedige rellen omdat de vlaggen halfstok hingen toen paus Johannes XXIII overleden was en schold in 1988 Johannes Paulus II uit in het Europees Parlement. En hij ondertekende het definitieve vredesverdrag op de dag dat hij vijftig jaar getrouwd was. Politiek en privé gingen bij hem samen – en brachten hem uiteindelijk ten val.

Zijn kiezers namen het nog dat hij zijn vrouw Eileen liet benoemen tot barones Paisley of Saint George en haar een plaats bezorgde in het Britse Hogerhuis. Maar voor zijn zoon Ian Jr, de kroonprins voor zijn politieke functies, hadden ze minder begrip. Hij moest als staatssecretaris ontslag nemen omdat hij rare deals afsloot met een projectontwikkelaar. Vader Ian benoemde hem meteen in een commissie die de politie moet hervormen.

Maar het ging niet meer. De fanatici in zijn partij namen het hem kwalijk dat hij met katholieken regeerde, de pragmatici zagen met lede ogen aan dat de partij verkiezingen verloor. Zijn Kerk zette hem vastbesloten aan de deur, zelfs een nietszeggende titel als ‘erevoorzitter’ kon er niet af. En zonder partij en Kerk was ook zijn macht weg.

En dus kondigde hij zelf zijn vertrek aan. Zijn tegenstanders prezen hem voor zijn moed, zijn leiderstalenten, zijn visie en zijn rol in de geschiedenis. Zijn medestanders hielden het bij ‘de beste wensen en een prettig pensioen’. En sloten de rangen. Want nu – zonder doctor No – kan het échte werk beginnen.

ian paisley

Geboren op 6 april 1926 in Armagh, als zoon van een baptistische dominee.

Dominee gewijd in 1946.

Sticht in 1951 de Free Pres- byterian Church (FPC).

Lid van het Noord-Ierse en het Britse parlement (van 1970 tot op heden).

Richt in 1971 de Democratic Unionist Party (DUP) op.

Lid van het Europees Parlement (1979-2004).

Wordt op 8 mei 2007 premier van Noord-Ierland in een coalitieregering met Sinn Fein.

Op 8 maart kondigt hij zijn ontslag aan als premier en voorzitter van de DUP. In januari was hij al opgestapt als leider van de FPC.

Misjoe Verleyen

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content