Duits onderzoek weerlegt het cliché dat digitalisering en robotisering onze jobs bedreigen. ‘De digitalisering zal meer welvaart creëren’, zegt econoom Gert Peersman.
Automatisering, robotisering en digitalisering zijn geen jobkillers, stelt een studie van het Keuls Instituut voor Economisch Onderzoek (IW), dat daarmee ingaat tegen de conclusies van andere grote studies. Zo beweerden onderzoekers van de Universiteit van Oxford dat binnen de 20 jaar 47 procent van de Amerikaanse arbeidsplaatsen zal worden bedreigd door de digitalisering.
Het IW hield een enquête bij 1400 ondernemers. Bij bedrijven in de digitale sector denkt minder dan 10 procent van de Duitse ondernemers dat ze op korte termijn werknemers zullen ontslaan. 35 procent wil net extra personeel aannemen, tegenover 16 procent bij bedrijven in ’traditionele’ sectoren. Het IW merkt wel op dat niet iedereen op langere termijn evenveel zal profiteren. Bedrijven in de digitale sector willen vooral hooggeschoolden en technisch opgeleiden aanwerven. Amper 6,5 procent verwacht binnen de vijf jaar laaggeschoolden aan te nemen.
‘De digitalisering zal uiteindelijk meer welvaart creëren’, zegt professor economie Gert Peersman (UGent). ‘Het IW bevroeg natuurlijk individuele ondernemers, het is dus best mogelijk dat bepaalde bedrijven het binnenkort met minder personeel zullen doen. Kort door de bocht: als je efficiënter kunt produceren door vijf arbeiders te vervangen door één ingenieur en een robot, dan zullen vijf mensen hun baan verliezen. Maar dan hou je geen rekening met de jobs die je elders in de economie creëert.’
Hoe bedoelt u?
GERT PEERSMAN: Op macro-economisch niveau komen er wel degelijk jobs bij. Direct – de ingenieurs die de technologie ontwikkelen en bedienen – maar ook indirect. Je produceert méér met minder middelen, dus ontstaat er extra koopkracht in de economie. Voor die ingenieur, bijvoorbeeld, die op zijn beurt iemand kan aannemen om pakweg de tuin te onderhouden.
Evolueren we zo naar een maatschappij met een minderheid aan goedbetaalde hoogopgeleiden tegenover een meerderheid aan mensen met de ‘verkeerde’ opleiding?
PEERSMAN: Dat is het grote gevaar. Want zelfs al neemt het aantal jobs netto niet af, kan de middenklasse wel verdwijnen. Dat is in het verleden al vaker voorspeld, en telkens zonder gevolg, maar omdat de digitalisering nu heel wat monotone kantoorjobs overbodig dreigt te maken, valt dat deze keer niet uit te sluiten. Elke automatiseringsgolf leidt tot ontslagen. Dat is ook geen probleem, zolang je werkzoekenden tijdig kunt omscholen. De digitale economie vraagt technisch geschoolden en hoogopgeleiden, maar niet elke arbeider is even gemakkelijk bij te scholen.
Op langere termijn verwacht u dus meer jobs, maar daarom niet meer welvaart voor iedereen.
PEERSMAN: Precies. En als de ongelijkheid groeit, dan ook de maatschappelijke spanning. Maar je mag dat niet té radicaal zien: het is een traag proces, gespreid over tien of twintig jaar. Bovendien doorlopen we dat proces al honderd jaar: automatisering maakt constant ‘slachtoffers’, maar uiteindelijk creëer je altijd meer welvaart. De uitdaging is mensen tijdig omscholen. En zij die uit de boot vallen opvangen.
Kristof Dalle
‘De digitale economie vraagt vooral technisch geschoolden en hoogopgeleiden.’
