Terwijl de regering uiterst omzichtig werkt aan het sociaal overleg, de begroting en de modernisering van de sociale zekerheid, is de Wetstraat bezig met bezigheidstherapie.

WIE DACHTDAT premier Jean-Luc Dehaene CVP) met nieuwe, briljante ideeën uit het Verre Oosten zou terugkeren, kwam bedrogen uit. Blijkt zelfs dat in de hele Wetstraat geen exemplaar meer te vinden is van het ambiteuze Sleutelplan dat de eerste-minister vorig jaar, aan de vooravond van de parlementsverkiezingen, in het licht zette. ?De regering regeert niet,” zegt een kabinetsadviseur. ?Ze wacht af.”

Daarom rest de Wetstraat intussen alleen wat bezigheidstherapie. Wat de afgelopen weken bij de CVP leidde tot gekibbel over de onderwijsplannen van Vlaams SP-minister Luc Van den Bossche plannen die nota bene in samenwerking met de christen-democratische topambtenaar Georges Monard werden uitgewerkt. Er ontstond ook verbaal geweld rond de samenlevingscontracten, de overeenkomst van sommige gemeenten met electriciteitsproducent Electrabel, om over de gevaren van flippo’s nog maar te zwijgen. In Franstalig België eist momenteel de sociale onrust als gevolg van de onderwijsplannen van Laurette Onkelinx (PS), de aandacht volledig op.

?Intussen graaft de recessie voort,” klinkt het in kabinetskringen. Want hoewel de regering naar buitenuit van ?een rustpauze” gewaagt kwestie van de bevolking niet te veronrusten , praat ze intern wel degelijk over ?een recessie.”

De cijfers die ons bereiken uit Nederland en vooral Duitsland waar zelfs sprake is van een nulgroei , zijn op zijn minst verontrustend. De regering schroefde inmiddels haar groeiprognose voor 1996 bij van 2,2 procent op het einde van 1995, tot 1,6 procent, eerder dit jaar. Vorige week echter herleidde de Bank Brussel Lambert (BBL) haar verwachtingen tot 1,2 procent. ?En dat is wellicht nog wat te optimistisch,” noteerde De Standaard in BBL-kringen.

Toen de Vlaamse minister-president Luc Van den Brande (CVP) een tweetal weken geleden de CVP-top zijn nota over de staatshervorming voorlegde, zei onder meer minister van Begroting Herman Van Rompuy hem dat hij met zijn voorstellen wel erg ongelegen kwam. De federale regering staat namelijk voor een immense agenda : de begrotingscontrole voor 1996, de modernisering van de sociale zekerheid en het sociaal overleg dat moet uitmonden in een soort Toekomstcontract voor de Tewerkstelling of iets dat erop gelijkt. Deze agenda, zo werd Van den Brande voorts op het hart gedrukt, wordt bovendien belemmerd door terughollende economische vooruitzichten. ?We mogen al tevreden zijn als we met de groei boven 0,6 procent blijven,” werd de Vlaamse regeringsleider verzekerd.

GARANTIES.

Terwijl in Duitsland de economische gegevens voor de eerste twee maanden van 1996 al werden vrijgegeven, moeten die in België eerst nog door het Instituut van de Nationale Rekeningen, zeg maar de Nationale Bank van België, worden bijgevijld. De laattijdigheid waarmee de regering bij ons dit soort cijfers bekend maakt en de mogelijke manipulatie ervan door de Nationale Bank, beginnen nu ook Kamerleden, die de coalitie nochtans genegen zijn, ferm op de heupen te werken. ?De manier waarop het Planbureau begin van dit jaar zonder gêne de mond werd gesnoerd, was allesbehalve fraai,” zegt een CVP-Kamerlid. ?Om dan naderhand te moeten toegeven dat het Planbureau er eigenlijk niet ver naast zat.”

De teruglopende groeiprognoses hebben ongetwijfeld een onmiddellijke weerslag op de komende begrotingscontrole. Begin februari al kondigde Van Rompuy aan dat de te leveren inspanningen lager zouden liggen dan veertig miljard frank, maar hoger dan twintig miljard. Dertig miljard frank, dus. Feitelijk bedroeg het financiële offer veertig miljard frank. Maar de regering vertelde er niet bij dat ze werd gediend door een Europese terugbetaling van nagenoeg tien miljard frank. Ook de BBL-analisten belanden in hun ramingen op dertig miljard frank. Tenminste als de regering haar doel, een tekort van 3 procent van het Bruto Binnenlands Product (BBP) de door Europa opgelegde Maastrichtnorm wil halen. Maar als de groei verder degradeert en bovendien de rente blijft oplopen, kan de te leveren inspanning merkelijk zwaarder doorwegen.

De begrotingscontrole werd intussen al verschoven naar de paastijd. Kwestie van dichter aan te sluiten bij de komende modernisering van de sociale zekerheid en de mogelijke gevolgen van het sociaal overleg. Maar intussen bestaat niet eens een aanzet tot de plannen van de sociale zekerheid, zoals er ook tussen de sociale partners niet meteen een vergelijk over de werkgelegenheid in het verschiet ligt. Een tekst van voorzitter Robert Tollet van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven wekte weinig enthousiasme bij werkgevers en werknemers. Tollet dacht een consensus te kunnen vinden over een nota, waarin hij stelde dat de lonen vanaf 1997 niet hoger mochten stijgen dan die in de omliggende landen, met andere woorden binnen de Mark-zone. Vakbonden nemen het niet dat op die manier hun onderhandelingspositie wordt ondermijnd, tenzij ze garanties voor de werkgelegenheid krijgen. Maar zonder een gevoelige vermindering van de loonkost weigeren de patroons die garantie te geven. De regering zelf beschikt dan weer over onvoldoende middelen voor een algemene vermindering van de loonkost.

VAGE TEKST.

Premier Dehaene werkte intussen eigen voorstellen uit. Zo zou de regering de loonsverhoging in de pas willen houden, bijvoorbeeld door sectoren en bedrijven die de grens van het loonpeil overstijgen, elk recht op vermindering van de patronale bijdrage te ontnemen.

?Destijds met het Globaal Plan kon de regering zelf de zaak doordrukken, omdat er druk van buitenaf bestond,” verduidelijkt een kabinetsadviseur. ?We hadden toen net een ferme aanval op de Belgische frank afgeslagen. Die druk is er nu niet. Want eigenlijk zijn de fundamentals van de Belgische economie gezond. Wat betekent dat de regering geen enkele aanleiding heeft om het overleg te forceren.”

Daarom pleiten sommigen er nu al voor het sociaal overleg snel af te ronden met een voorzichtige, wat vage tekst, waarmee elk van de betrokken partijen kan instemmen. ?Eigenlijk hebben we zo’n tekst al,” klinkt het in regeringskringen. ?De tekst die de Nationale Bank in haar jaarverslag afleverde, is perfect bruikbaar en werd door alle vertegenwoordigers van de sociale partners onderschreven.”

Anderszijds kan van een ernstige begrotingscontrole geen werk worden gemaakt, zolang de regering geen uitzicht heeft op wat er uit het sociaal overleg zal voortvloeien en wat daarvan de kost zal zijn.

Hetzelfde geldt voor de modernisering van de sociale zekerheid. Tot dusver bestaat er tussen christen-democraten en socialisten alleen een consensus over de maatregelen in de pensioenen. Maar de budgettaire weerslag daarvan laat zich pas binnen vijf à tien jaar voluit gevoelen. Voor andere onderdelen van het stelsel liggen de standpunten nog ver uit elkaar. De socialisten weigeren immers de modernisering van de sociale zekerheid te koppelen aan de begrotingsmaatregelen. Voor de CVP-partners moeten de twee wél worden gekoppeld, zoniet draait de begrotingscontrole uit op een nieuwe belastingoperatie. En daarvan, zeggen ze in de Tweekerkenstraat, kan geen sprake zijn.

DUIDELIJKHEID.

Rond Pasen, maar wellicht meteen erna, willen de regeringspartners precies weten waar ze staan. Dan moet er duidelijkheid zijn over de begroting 1996, maar ook de manier waarop de sociale zekerheid wordt opgekalefaterd. Zoniet dreigt de coalitie in gevaar te komen. ?Maar niet alleen de coalitie,” waarschuwen sommige regeringsleden.

Het is ze niet ontgaan dan aan Vlaamse kant, het ongenoegen over de besluiteloosheid van de regering toeneemt. Niet alleen bij het Vlaams Economisch Verbond (VEV), maar ook in de rangen van de CVP stijgt de koorts. Franstalige drijverijen zoals die in het hoofdstedelijk gewest, waar het FDF er in slaagde een motie in overweging te laten nemen waarbij Brussel niet langer als de hoofdstad van Vlaanderen wordt erkend, helpen de zaken geenszins vooruit. De onrust in de Franstalige Gemeenschap in verband met de onderwijshervormingen hebben dan weer tot gevolg dat de Parti Socialiste, de belangrijkste federale coalitiepartner aan francofone kant, over weinig manoeuvreerruimte beschikt. Zeker niet voor een hervorming want daar komt het tenslotte op neer van de sociale zekerheid en een eventuele verdere aftakeling van het indexsysteem. De belangrijkste PS-vertegenwoordiger in de regering, vice-premier Elio Di Rupo moet nu al om de haverklap over zijn schouder kijken. Hij kan zich vooralsnog niet veroorloven zoals een Jean-Maurice Dehousse dat destijds wel kon , de syndicale achterban te passeren. ?Daarvoor weegt Di Rupo niet zwaar genoeg,” weten ze bij de PS.

Anderzijds is het volgens sommigen, vooral CVP’ers, ondenkbaar dat België ?door de onwil van de Franstaligen” de Maastrichtnorm niet haalt en op die manier buiten de Europese Monetaire Unie valt. Niet alleen de unitairgezinde Coudenberg-groep heeft de berekening gemaakt van wat een Vlaams-Waalse scheiding kost. Enkele Vlaamse maar ook federale departementen becijferden ook dat Vlaanderen op zijn eentje vrijwel moeiteloos beantwoordt aan de Maastrichtnorm. Gelet op de groeiende animositeit tussen de minister-president en de federale premier, zal Luc Van den Brande niet nalaten die berekeningen, te gepasten tijde, onder de neus van Dehaene te schuiven.

R.V.C.

Premier Dehaene : geen nieuwe ideeën.

Vice-premier Elio Di Rupo : amper manoeuvreerruimte.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content