‘De temperatuur drastisch verlagen zorgt voor lichamelijke stress’

Een gebrekkige slaap heeft op diverse manieren een impact op uw hartgezondheid. En, waarschuwt cardioloog Thomas Phlips, hartpatiënten zetten hun thermostaat deze winter best niet te laag.

Dat meer dan één op de twee Belgen (54 procent) in een enquête zegt onvoldoende te slapen, baart de Belgische Cardiologische Liga zorgen. Onze slaapkwaliteit heeft immers een belangrijke impact op de gezondheid van het hart. Slapeloosheid, hypersomnie (overdreven slaperigheid overdag) en parasomnie (aandoeningen tijdens de slaap, zoals slaapwandelen) tasten de nachtrust aanzienlijk aan.

Vooral het moeilijk te herkennen obstructief slaapapneusyndroom (OSAS) heeft op lange termijn gevolgen voor hart en bloedvaten. Deze slaapstoornis treft een op de vijf volwassenen (in verschillende gradaties). Bij slaapapneu stopt de slaper ongecontroleerd met ademhalen, en dat gedurende meer dan tien seconden en meer dan vijf keer per uur. Het gevolg: de patiënt wordt, zonder dat goed te beseffen, wakker en komt nooit in de diepe, herstellende slaap terecht.

Een ander negatief effect van slaapapneu, zegt cardioloog-elektrofysioloog Thomas Phlips (Jessaziekenhuis Hasselt), is dat de zuurstofspanning in het bloed daalt. ‘Daardoor moet het hart harder pompen om meer zuurstof te krijgen. En dus stijgt je bloeddruk. Bij obstructieve apneu-episodes verhoogt ook de druk in de borstkas en dus in het hart. Wanneer bijvoorbeeld de voorkamer van het hart onder druk komt, kunnen ritmestoornissen zoals voorkamerfibrillatie ontstaan. Zo’n 50 procent van de patiënten met voorkamerfibrillatie lijdt aan een vorm van slaapapneu.’

De Belgische Cardiologische Liga schat dat 80 procent van de personen met slaapapneu niet gediagnosticeerd is. Hoe kun je de aandoening herkennen?

thomas Phlips: Er zijn drie vormen van slaapapneu, waarvan de obstructieve vorm de meest frequente is. Die is vaak gerelateerd aan overgewicht. Het gewicht in de hals belemmert het strotklepje, waardoor dat niet meer goed opent en je begint te snurken. Maar dat wil niet zeggen dat elke persoon die snurkt ook slaapapneus zal hebben. Door het stijgende aantal gevallen van obesitas neemt slaapapneu in onze samenleving toe. Als je geen partner hebt die je op je snurkgedrag wijst, ben je je er vaak niet van bewust. Sommige mensen klagen dan over vermoeidheid of prikkelbaarheid overdag of hebben moeite om zich te concentreren. Anderen krijgen slaap- of depressieproblemen. Herken je die klachten? Aarzel dan niet om een arts te raadplegen. Er bestaat tegenwoordig goed slaaponderzoek.

Een uurtje minder slaap betekent al extra stress voor het lichaam.’ Cardioloog- elektrofysioloog Thomas Phlips

Is slecht slapen enkel voor het hart een probleem?

Phlips: Nee, slechte slaap kan ook het risico op hoge bloeddruk, overgewicht en diabetes type 2 verhogen. En die kunnen op hun beurt weer tot hart- en vaatproblemen en ritmestoornissen leiden.

Klopt het dat shiftwerk het risico op hart- en vaatziekten verhoogt?

Phlips: Shiftwerkers lopen een iets groter risico, maar het verschil met gewone werknemers is niet zo erg groot. De vraag is wat de achterliggende reden daarvan is. Shiftwerk gaat vaak gepaard met bepaalde gewoontes, zoals ongezonder eten of roken. Dat leidt tot overgewicht en eventueel ook slaapapneu. Een gezonde manier van slapen hangt dus samen met een gezonde manier van leven. Shiftwerkers zouden, nog meer dan andere mensen, extra aandacht moeten hebben voor een gezonde levensstijl.

Deze winter zullen heel wat mensen hun verwarming verlagen of helemaal niet aanzetten vanwege de hoge energieprijzen. Is zo’n koud huis wel gezond voor het hart?

Phlips: Een koeler huis is voor jonge, gezonde mensen geen probleem, maar voor hart- en vaatpatiënten is het niet gezond. Ze lopen geen groter risico op een hartinfarct als ze hun thermostaat een graadje lager zetten dan normaal, maar de temperatuur drastisch verlagen naar 16 graden in de woonkamer zorgt voor lichamelijke stress. Het verhoogt de bloeddruk bij hypertensiepatiënten en ook mensen met een verminderde pompfunctie van het hart hebben er weinig deugd van. Hartpatiënten hebben belang bij een stabiele temperatuur in huis. Bij plotse temperatuurschommelingen in de winter kunnen mensen met kransslagadervernauwingen pijn op de borst krijgen door vaatspasmen. In de slaapkamer daarentegen mag het dan weer wel wat frisser zijn. Dat bevordert een goede slaap. Je bent lekker ingeduffeld en je metabolisme draait dan minder snel.

Vormt het overschakelen naar het winteruur binnenkort een risico voor hart- en vaatpatiënten?

Phlips: Bij de omschakeling naar het winteruur mogen we een uur langer slapen en is er geen duidelijk negatief effect. Maar bij de switch naar het zomeruur – waar we een uur slaap missen – zijn er op bevolkingsniveau wel wat meer cardiovasculaire problemen. In de weken na de wisseling is er een lichte stijging van infarcten, beroertes en mogelijk ook wat meer ritmestoornissen. Een uurtje minder slaap betekent namelijk al extra stress voor het lichaam. Dat bewijst nog maar eens het belang van een gezonde, verkwikkende slaap.

Kan ook te veel slapen slecht zijn voor het hart?

Phlips: De optimale hoeveelheid slaap is zes tot acht uur. Sommige mensen hebben negen uur nodig. Slaap je langer, kan ook dat een gevolg hebben voor je hartgezondheid. Maar dat is eerder een onrechtstreeks gevolg. Mensen die veel langer slapen, sporten misschien ook minder of hebben slechtere voedingsgewoontes. Daarom is een zekere regelmaat in het slaappatroon zeker geen overbodige luxe. Slaap gerust eens wat langer uit in het weekend, maar ga wel elke avond op min of meer hetzelfde tijdstip slapen. Zonder er een obsessie van te maken, natuurlijk.