Antwerpen en Leuven sloten een contract af met Electrabel. En leveren de consument uit aan de totale willekeur van een privébedrijf.
HERLEID TOT ZIJN essentie, lijkt het zeer technisch dossier Electrabel plots heel eenvoudig ; de gemengde intercommunales voor energieverdeling krijgen vijf procent van de aandelen in het privébedrijf, als ze minstens achttien en wellicht dertig jaar lang hun lot verbinden aan de elektriciteitsproducent. Met als extra wortel : Electrabel draagt de financieringskosten voor armlastige kandidaat-kopers om die aandelen te verwerven. De intercommunales gingen maar al te graag in op het voorstel, alleen was het even wachten op de gemeenten die tegelijk aandeelhouder zijn van die verenigingen èn klant. In de tweede helft van vorige week vielen de laatste beslissingen : zowel Antwerpen als Leuven gaven hun fiat voor de mammoetoperatie.
Vanwaar de generositeit van Electrabel ? Omwille van de nakende Europese liberalisering van de energievoorziening. De Tractebel-dochter wou in één klap haar quasi-monopolie op de Belgische markt hermetisch afsluiten voor elke (buitenlandse) concurrentie. Het bedrijf produceert namelijk afgerond 90 percent van de elektriciteit in ons land, verdeelt zo’n 85 procent van het aardgas en 80 procent van de stroom. Alleen de overheidsproducent SPE, die nauw samenwerkt met Electrabel, en zuivere intercommunales zoals Interelectra in Limburg, staan een absoluut monopolie in de weg. Dat hierdoor onder meer de kilowattprijs voor de verbruiker bij ons hoger ligt dan in andere Europese landen, zal steden, gemeenten en gemengde intercommunales worst wezen : ze strijken per jaar ruim zeventien miljard frank op aan overigens van een nul-belasting voorziene dividenden, plus krijgen ze via de aandelen uitzicht op nog méér inkomsten.
SCHIZOFRENIE.
Politiek zorgde dit dossier een zelden geziene schizofrenie. De CVP blies warm en koud tegelijkertijd. Jos Ansoms, van de anti-autolobby en voorzitter van Intermixt, een andere lobby maar dit keer van de gemeenten binnen de intercommunales, mocht ongeremd de lof van het Electrabelvoorstel zingen. Gesteund door Johan Deroo, lid van de Vlaamse Raad en zelfbenoemd energiespecialist, maar dan weer tegengesproken door Louis Roppe, voorzitter van de Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeenten. Onderuit ging hier helemaal Luc Van den Brande, want hem werd openlijk en vernederend gesteld : geen actie tegen Electrabel of geen centen voor Telenet. De Vlaamse minister-president gaf toe aan deze chantage en kan zich daardoor in de toekomst nog bezwaarlijk mengen in het debat rond zijn geliefde Vlaamse verankering, want Electrabel, dat is tenslotte het Franse Suez.
Hetzelfde beeld bij de SP. Daar verkoos voorzitter Louis Tobback in zijn eigen Leuven ?de zekerheid boven de onzekerheid.? Behalve Electrabel zat in de hoofdstad van Vlaams-Brabant ook het goed draaiende Interelectra in de running, maar dat viel buiten de prijzen. Zegt Interelectra-voorzitter Steve Stevaert (ook SP) : ?Tobback mag mij een pint betalen. Ons voorstel was het beste, maar door twee kandidaten tegen elkaar op te jagen, verdiende hij er goed aan.? Voorts zag de VLD in andere dossiers als geen ander begaan met de vrije markt , er geen graten in om een monopolie te versterken. Zo mocht Ward Beysen ?met veel overtuiging? als fractievoorzitter in de Antwerpse gemeenteraad het voorstel goedkeuren. Opmerkelijk waren tenslotte de consignes van VU en Agalev om de nieuwe overeenkomst te verwerpen. Maar tot ergernis van de fundamentalisten in de groene partij, stapte nergens één schepen of raadslid uit gemeentebesturen ; de Agalev-mandatarissen onthielden zich meestal. En bij de Volksunie ontpopte Hugo Schiltz zich tot één van de grootste Electrabeladvocaten.
EMIRAAT.
Krijgen steden en gemeenten nu méér geld ? Misschien, want proefondervindelijk is bewezen dat ze beter gediend zijn met zuivere intercommunales. Plus : Suez of een filiaal ervan kan het manna te allen tijde (via een wijziging van de holdingstructuur) voor zichzelf opeisen. Voor de consument blijft er niets over. Eén van de weinige zekerheden is, dat elektriciteit in België duur zal blijven en dat door deze overeenkomst ?vreemd genoeg in deze Verhofstadt-dagen, het nucleair passief van privéproducenten wordt genationaliseerd,? zegt Stevaert. Rationeel energiegebruik of alternatieve productie worden door de nieuwe deal ontmoedigd, want dan zouden de aandeelhouders-gemeenten zichzelf in het vlees snijden. Vandaar ook dat onafhankelijke professoren als Aviel Verbruggen (Ufisa), die de gemengde intercommunales vergeleek met een ?emiraat van vijftig jaar geleden? brandhout maakte van het voorstel.
De verongelijkte consument kan zich alleen nog tot de Raad van State wenden. De manier waarop dit contract van de eeuw het gaat letterlijk om een paar duizend miljard frank tot stand kwam, tart elke verbeelding. Terwijl een gemeentesecretaris voor de aankoop van een vleugelmoer drie offertes moeten vragen, is er in dit dossier geen enkele fundamentele prijsvergelijking uitgevoerd. Meer nog : Electrabel mocht bij aarzelende gemeentebesturen tot op de vooravond van de stemming haar eigen voorstel ?aanpassen?. Wat gebeurde in Antwerpen en Leuven. Zelfs mondeling.
Een tweede onbekende in de affaire die Electrabel hoogmoedig voor beklonken houdt, is de Europese Commissie. In de eerste helft van volgende maand mag de Belgische overheid zich aan een waarschuwende brief verwachten. Daarin worden wellicht de eerdere, voorzichtige bemerkingen van de Commissaris voor Concurrentie, de Belg Karel Van Miert, bevestigd. Namelijk dat het contract een inbreuk vormt op de Europese artikels 85 en 86. Dan wordt het toch nog eens spannend.
J.G.
Electrabel houdt de affaire voor beklonken, de Europese Commissie allicht niet.
