Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, wie is de machtigste John Chambers van het land? Tot voor kort dachten alle Amerikanen dat die eer weggelegd was voor de gedelegeerd bestuurder van telecomgigant Cisco. Wie aan het hoofd staat van een multinational met 70.000 werknemers en een jaarlijkse omzet van 40 miljard dollar, hoeft weinig concurrentie te vrezen toch? Maar kijk, toen de Amerikaanse beurzen na een desastreuze week hoopten om in het weekend op adem te komen, nog nahijgend van alle politieke commotie over de verhoging van het Amerikaanse schuldenplafond, dook een andere John Chambers op.
Het ratingbureau Standard & Poor’s oordeelde dat de kredietwaardigheid van de Verenigde Staten geen topstatus meer verdiende. De waardering AAA werd AA+. De gevreesde kredietbeoorde-laars, die lange tijd anoniem bleven, kregen nu plots een gezicht. John Chambers, voorzitter van het ratingcomité van S&P, werd een dag later bij zijn eerste interview op ABC News meteen ingeleid als ‘de op dit moment wellicht meest gehate man van Amerika’. Chambers bleef er schijnbaar onbewogen bij, bedankte voor het interview en somde de argumenten op die de verlaging moeten motiveren.
S&P had in april al waarschuwingen geuit en herhaalde die dreiging in juli. Chambers zelf had twee weken geleden een afwaardering in het vooruitzicht gesteld als het Amerikaanse Congres geen bezuiniging van minstens 4000 miljard dollar zou goedkeuren. Uiteindelijk klokte het politieke akkoord af op 2400 miljard aan besparingen. Meteen wist het Witte Huis waar het aan toe was. Het ultieme gelobby haalde niets meer uit. ‘De cijfers spreken voor zich’, zei Chambers. Pijnlijk was wel dat Standard & Poor’s in zijn rapport een rekenfout van 2000 miljard dollar maakte. Volgens het ratingbureau verandert dat niets aan de evaluatie, maar voor de critici en het Witte Huis was dat gesneden koek om de verlaging af te doen als larie.
Econoom en Nobelprijswinnaar Paul Krugman noemde S&P na de publicatie ‘amateurs die de basisbeginselen van een overheidsbegroting niet onder de knie hebben’. Topbelegger Warren Buffett vindt dat de Verenigde Staten veeleer een AAAA-rating verdienen dan een verlaging. Dat de twee andere grote ratingbureaus, Moody’s en Fitch, de hoogste status handhaven, is evenmin goed nieuws voor de geloofwaardigheid van Chambers’ comité. Maar voorlopig reageren de financiële markten nog altijd negatief op elke onheilstijding, en dus is het oordeel van S&P wel degelijk rampzalig te noemen.
Dat de ratingbureaus jarenlang een topstatus toekenden aan de rommelkredieten die in 2008 tot de financiële crisis leidden en de daaropvolgende bankencrisis niet hadden zien aankomen, wordt op de beurzen steevast onder de mat geveegd. Sommige analisten noemen de ratingverlaging ook een wraakoperatie van S&P op de Amerikaanse overheid, die werk maakt van een wet waardoor de kredietbeoordelaars meer verantwoording zouden moeten afleggen. Maar voor Chambers is dat allemaal praat voor de vaak. De politieke impasse en de groeiende schuldenlast maakten het onmogelijk om de Verenigde Staten nog langer de AAA-status toe te kennen. Meer nog, het negatieve advies dat het rapport vergezelde, wijst president Barack Obama en zijn experts er fijntjes op dat er de komende twee jaar een nieuwe verlaging van de kredietwaardigheid kan volgen. Chambers heeft zich daarmee in een positie gemanoeuvreerd waarbij geïnteresseerden in Amerikaanse obligaties een keuze zullen moeten maken: ofwel zijn de VS inderdaad veel minder kredietwaardig, ofwel is S&P nog amper geloofwaardig.
Hannes Cattebeke
