De masseur liet zich betalen in mensen

François Kersaudy, Kerstens lijst, Xander, 400 blz., 29,99 euro.

Oskar Schindler redde 1200 Joden van de kampdood. Felix Kersten, masseur van Himmler, ging veel verder. Wie was hij?

Wanneer op 21 april 1945 Reichsführer-SS Heinrich Himmler rond de tafel gaat zitten met Norbert Masur, de vertegenwoordiger van het Joods Wereldcongres in Stockholm, is dat vooral aan één man te danken: Felix Kersten, Himmlers masseur. Kersten bracht deze twee mannen samen op zijn landgoed Hartzwalde, 76 kilometer ten noorden van Berlijn, om een oplossing te zoeken voor de overblijvende gevangenen in de Duitse concentratiekampen. De oorlog liep op zijn einde, wist iedereen, en Himmler had het plan opgevat om de kampen met explosieven te vernietigen, zonder ze eerst te evacueren. Het leven van 100.000 mensen stond op het spel.

In Kerstens lijst vertelt de Franse historicus François Kersaudy het fascinerende levensverhaal van deze in 1898 in Estland geboren Duitser, die minder bekend is dan Oskar Schindler maar tientallen keren zoveel Joden van een gewisse dood heeft gered. In 1922 werd hij, straatarm en radeloos, in Berlijn door de Chinese dokter Kô in de kunst van het masseren ingewijd, waarna hij aan een ware blitzcarrière begon. Rijke industriëlen waren bereid fortuinen te betalen om door hem gemasseerd te worden en in 1928 werd zelfs prins Hendrik, de man van de Nederlandse koningin Wilhelmina, een van zijn patiënten. Zes maanden hadden de artsen hem gegeven. Kersten maakte er zes jaar van.

Het siert Kersaudy dat hij van Kersten duivel noch engel heeft gemaakt.

In 1939 verloste Kersten Heinrich Himmler van de buikkrampen waar hij al jaren door gepijnigd werd. De Reichsführer-SS at slecht, werkte iedere nacht tot twee uur en ging langzaam ten onder aan zijn plichtsbesef. ‘De geschiedenis zal niet vragen of ik goed heb geslapen,’ zei hij naar verluidt, ‘maar wel wat ik heb verwezenlijkt.’ Inmiddels weten we dat. Himmler was immers niet alleen hoofd van het Bureau voor Ras en Bevolking en Rijkscommissaris voor de versterking van het Duitse ras, hij leidde ook de Endlösung. Maar omdat hij ook zowat de enige niet-corrupte nazi was, aldus Kersten, lag de gage van zijn masseur ver boven zijn financiële kunnen. Himmler verdiende 24.000 mark per jaar, terwijl Kersten 25.000 mark vroeg voor een behandeling van een paar maanden, en dus liet hij zich betalen in mensen. Hij had altijd wel een lijstje op zak met gevangenen die Himmler kon vrijlaten.

Ook al schreef François Kersaudy eerder al biografieën van Charles de Gaulle, Winston Churchill en Adolf Hitler, naast een hele reeks meer algemene boeken over de Tweede Wereldoorlog, toch is Kerstens lijst pas zijn eerste dat ook in het Nederlands verschijnt. Wellicht heeft dat te maken met zijn droge schrijfstijl die het van feiten en data moet hebben en minder van het kleurrijk invullen van de achtergrond. Als de koelste kikker onder de historici geeft hij niet alleen een helder beeld van Operatie Barbarossa en toont hij de rivaliteit tussen de nazikopstukken, maar gaat hij ook op zoek naar de mysterieuze persoonlijkheid van Kersten. Die verzon het verhaal dat hij het Duitse plan om de hele Nederlandse bevolking naar Polen te deporteren had weten te voorkomen, speelde belangrijke informatie door aan de geallieerden en probeerde na de oorlog een aantal bekende nazi’s van de strop te redden. Het siert Kersaudy dat hij van Kersten duivel noch engel heeft gemaakt, maar wel een mens.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content