Na zeven jaar, vijf maanden en vijftien dagen eindigde zaterdag het huisarrest van Aung San Suu Kyi (65). De leidster van het verzet tegen het militaire regime in Myanmar is niets minder dan een icoon van de democratie. De junta houdt het Aziatische land al sinds de coup in 1962 in een totalitaire greep, maar dankzij Nobelprijswinnaar Suu Kyi heeft de protestbeweging toch een gezicht dat de hele wereld kent.
Er was lang aangedrongen op haar vrijheid, en die werd internationaal dan ook warm verwelkomd. Het wekt duidelijk hoop bij de onderdrukte Myanmarezen, die the Lady zondag in Rangoon massaal kwamen toejuichen. Die populariteit dankt ze in de eerste plaats aan haar vader, generaal U Aung San, de held van de onafhankelijkheidsstrijd van de gewezen Britse kolonie (die toen nog Birma mocht heten). Toen hij in 1947 werd vermoord, was zijn dochter twee. Ze groeide op in India en studeerde aan de universiteit van Oxford. Pas in 1988 keerde ze naar Myanmar terug, eigenlijk om bij haar stervende moeder te zijn. Ze werd echter zó getroffen door de toestand, dat ze besloot om de Nationale Liga voor de Democratie (NLD) te gaan leiden. De junta zag de dreiging en plaatste haar in 1989 voor het eerst onder huisarrest. De NLD behaalde in 1990 bij de laatste eerlijke verkiezingen toch een grote overwinning, maar die werd door het regime nooit erkend.
Suu Kyi mocht haar villa pas verlaten in 1995, zij het onder strenge voorwaarden. Dat dreef haar ook persoonlijk tot het uiterste. In 1999 stierf haar man Michael in het Verenigd Koninkrijk aan kanker. Ze paste voor de begrafenis, omdat ze vreesde Myanmar niet meer in te mogen als ze vertrok. Een jaar later vloog ze de gevangenis in, waar ze pas in mei 2002 weer buiten kwam. In 2003 wreef de junta haar de verantwoordelijkheid aan voor een clash tussen regeringstroepen en de NLD-aanhang, en werd ze weer onder huisarrest geplaatst.
Dat eindigde pas vorige zaterdag, niet toevallig zes dagen na de eerste – frauduleuze – verkiezingen in twintig jaar. De junta is op zoek naar internationale legitimering, en claimt 80 procent van het parlement gewonnen te hebben. Is Suu Kyi de nieuwe Nelson Mandela die sommige media in haar willen zien? Nog lang niet: velen vrezen dat ze snel weer zal vastzitten, net zoals de 2202 andere politieke gevangenen.
Suu Kyi roept nu op tot verzoening en dialoog met de junta, maar dictator Than Shwe wil daar niet van horen. De vrijgelaten oppositieleidster komt trouwens terecht in een ander politiek landschap dan wat ze achterliet. Haar vraag om de voorbije verkiezingen te boycotten werd wel gevolgd door het formeel ontmantelde NLD, maar sommige leden stapten eruit en trokken met een eigen partij(tje) naar de stembus. Suu Kyi zal al haar charisma nodig hebben om de oppositiekrachten te verenigen – en dat in een land waar de junta de teugels net strakker heeft aangetrokken.
Thomas Verbeke
