Leven en werken van Edmond Leburton.
Edmond Leburton (1915-1997) heeft er al een lange carrière in de politiek op zitten als hij in 1973 premier wordt. Hij heeft zijn strepen verdiend als minister in talloze regeringen, hij is niet alleen de onderkoning van Haspengouw en de onbetwiste burgemeester van Waremme (‘ Leburtown’), maar ook topman van de Socialistische Mutualiteiten en covoorzitter van de BSP (Belgische Socialistische Partij). Terwijl Vlaamse en Waalse christendemocraten en liberalen al tot een boedelscheiding zijn overgegaan, blijven Leburton en zijn Antwerpse co-voorzitter Jos Van Eynde hardnekkig de eenheid van hun partij verdedigen.
Als in 1972 de regering van Gaston Eyskens (CVP) struikelt over de kwestie-Voeren lijkt Leburton niet de meest aangewezen man om de boel te lijmen. Met zijn uitspraak in het weekblad Pourquoi pas? dat hij de CVP ‘spuugzat’ is, heeft hij de Vlaamse christendemocraten in de gordijnen gejaagd. Maar de nieuwe regering moet over een tweederdemeerderheid beschikken om de in 1970 aangevatte staatshervorming te voltooien en daar zijn de drie grote politieke families voor nodig.
Na een lange en moeizame formatie presenteert Leburton op 25 januari 1973 zijn regering van drie – of eigenlijk vijf – partijen. Omdat iedere heilige zijn kaarsje moet hebben, telt het kabinet liefst 36 ministers en staatssecretarissen. Er rust van meet af aan geen zegen op de coalitie, die als los zand aan elkaar hangt, en het helpt ook niet echt dat de premier eentalig is. Hoewel Waremme (Borgworm en Flamand) zowat pal op de taalgrens ligt, spreekt Leburton geen woord Nederlands. De CVP’er Jos De Saeger, die als informateur het pad voor de regering-Leburton heeft geëffend; grapt later: ‘Deze regering kon niet vallen, want ze is nooit recht geraakt.’
Het zijn woelige tijden. 1973 is het jaar van de oliecrisis en de autoloze zonda-gen. De inflatie stijgt tot meer dan 5 procent. In de havens van Gent en Antwerpen staken de dokwerkers niet alleen tegen de regering, maar ook tegen hun eigen vakbonden. Studenten en scholieren komen massaal op straat om te protesteren tegen de legerhervorming van minister van Defensie Paul Vanden Boeynants (PSC). En na de arrestatie van de Naamse vrouwenarts Willy Peers wordt in het hele land gedemonstreerd voor de legalisering van abortus.
Van verdere stappen in de staatshervorming – nochtans de raison d’être van de regering-Leburton – komt in al deze sociaaleconomische turbulentie weinig of niets terecht. Bovendien raakt de regering verstrikt in een aantal schandalen. In de Wetstraat 16 wordt in het bureau van de premier afluisterapparatuur ontdekt, maar Leburton besluit de kwestie blauwblauw te laten: de ware toedracht zal nooit duidelijk worden. ‘ Le grand chef blanc’, zoals Leburton in Zaïre genoemd wordt, onderhoudt hartelijke betrekkingen met dictator Joseph-Désiré Mobutu en dat leidt op een congres van de BSP tot een clash met de jonge Luc Van den Bossche. Een minister en een staatssecretaris moeten ontslag nemen na een corruptieschandaal bij de RTT (Regie van Telegraaf en Telefoon). Uiteindelijk zal de Ibramco-affaire de regering fataal worden. Ibramco is een Iraans-Belgische maatschappij opgericht met het oog op de bouw van een petroleumraffinaderij in de buurt van Luik. De benoeming van socialistische bestuurders zet veel kwaad bloed, zodat het dossier blijft aanslepen. Tot de Iraniërs er genoeg van krijgen en afhaken.
Op 19 januari 1974 trekt Leburton naar koning Boudewijn om het ontslag van zijn regering aan te bieden. Het tijdperk-Tindemans (‘Met deze man wordt het anders’) kan beginnen.
Piet Piryns
