Radiomaker en performer Katharina Smets is ervan overtuigd dat iedereen een sterk verhaal te vertellen heeft. Ze delft met haar microfoon naar die verhalen en monteert ze tot ‘luistervoorstellingen’. Deze zomer bekoelt ze tijdens – de misschien laatste editie van – Kunstenfestival Watou haar én uw razernij tijdens De Muur.
Het festivalthema luidt ‘over de kracht van mededogen’. Waarom focust u, samen met Inne Eysermans (Amatorski) en radiomaker Barbara Rottiers, op razernij?
KATHARINA SMETS: Razernij is het vertrekpunt voor onze invulling van De Muur. Tijdens het festival gaan elk weekend twee of drie kunstenaars samen aan de slag met een witte muur. Wij willen die beplakken met objecten die ons herinneren aan iets dat of iemand die ons razend maakte. De pantoffels van een ex-lief, of een tekening over de brexit, bijvoorbeeld. Soms heb je geen zin in mindful reageren. Je kunt onze muur een voodootempel noemen: we willen een rituele plek creëren voor dingen die we nog niet konden maar zouden moeten loslaten.
Hoe zal die ‘voodootempel’ eruitzien en klinken?
SMETS: Inne wil punksongs vol haat transformeren tot lieflijke songs. Barbara zal de objecten op de muur tekenen of plakken met ducttape en ik interview inwoners van Watou en omgeving – maar evengoed festivalbezoekers – over wat hen razend maakt. Dat materiaal vormt mogelijk ook de basis van een multimediale voorstelling die Inne en ik samen met fotograaf en filmregisseur Ingrid Leonard in het najaar maken.
Waarom maken zo veel jonge theatermakers voorstellingen met en over ‘echte’ mensen in de plaats van fictie of klassiekers aan te pakken?
SMETS: De werkelijkheid kun je niet verzinnen. Met cabaretier Wouter Deprez start ik een project waarvoor we ‘monsters van verhalen’ zoeken. Een vrouw vertelde ons dat ze pas na een jaar ontdekte dat er iemand onder haar bed leefde. Dat kun je toch niet verzinnen? Waarom zou je je beperken tot fictie? Ik geloof trouwens niet in de strakke scheiding tussen fictie en non-fictie. Ik portretteer graag mensen omdat je zo wereldbeelden en emoties op een integere manier kunt delen. Ik laat me tijdens die interviews wél inspireren door de wereldliteratuur. Samen met Inne maakte ik vorig jaar Detroit Detour. Die stad is kapot en oogt als het inferno uit La Divina Commedia van Dante Alighieri. Die link laat ik ook leggen door enkele geïnterviewde stadsbewoners.
Luiden radio- en interviewtechnieken de vernieuwing van het theater in?
SMETS: Ze zorgen alvast voor een trend binnen het theater waarbij makers vertrekken vanuit het interviewen. Denk aan Tom Struyf, aan de makers van De Nwe Tijd – Freek Vielen, Suzanne Grotenhuis en Rebekka de Wit – of aan Berlin. Die drang om echte verhalen van individuen te brengen, is eigen aan onze individualistische samenleving. Maar het is geen individualistisch theater. Je beleeft het collectief. De kerk verdwijnt, maar niet het collectief verlangen naar zingeving en de wil om naar verhalen te luisteren. Integendeel.
Welke rol speelt Kunstenfestival Watou, dat mogelijk verdwijnt als minister van Cultuur Sven Gatz (Open VLD) de subsidiekraan dichtdraait, in deze trend?
SMETS: Als zestienjarige luisterde ik daar naar Hugo Claus, al zittend op een hooibaal, en ik hoorde gedichten terwijl ik langs een weide liep. Vaak begreep ik er niets van, maar ik schreef alles met de grote ernst van een tiener op in een schriftje. Daar besefte ik dat je niets meer dan een stem nodig hebt om tijdloos verteltheater te maken. Dat bewijst het festival elk jaar opnieuw.
De Muur van en met Katharina Smets, Inne Eysermans en Barbara Rottiers is op 22 en 23 juli 2016 te zien tijdens Kunstenfestival Watou, dat op 1 juli 2016 opent. Alle info: www.kunstenfestivalwatou.be
Detroit Detour is nog te zien tijdens Klankenbos in Neerpelt op 14 juli 2016. Alle info: www.musica.be
Els Van Steenberghe
