Samni Zemni is als politicoloog verbonden aan de vakgroep voor de studie van de derde wereld van de Universiteit Gent.
‘Laat haar dan wel een sluier dragen. Een man hoeft zijn hoofd niet te bedekken, want hij is het beeld van Gods glorie, maar de vrouw is de glorie van haar man […]. Daarom moet de vrouw een teken van gezag op het hoofd dragen, omwille van de engelen.’ Komt dit stukje uit de koran? Is dit een citaat van een imam? Toch niet. Het is een fragment uit de eerste brief van Paulus aan de Corinthiërs.
‘De HEER uw God zal hen aan u uitleveren en hen in grote verwarring brengen tot zij vernietigd zijn. Hij zal hun koningen in uw macht geven, zodat u hun naam onder de hemel zult wegvagen. Niemand zal u kunnen weerstaan tot u hen hebt uitgeroeid.’ Een oproep tot de jihad uit de koran? Woorden van Bin Laden? Neen hoor. Een stuk uit het Deuteronomium, uit het Oude Testament.
Blind citeren en lukraak aanhalen zijn simplistische methoden, die steeds meer op de islam worden toegepast. Iedereen kan in de heilige geschriften van een religie wel een of ander onverdraagzaam, conservatief of vrouwonvriendelijk citaat vinden. Dat is oud nieuws. Daar wil ik het hier echter niet over hebben. Ik wil daarentegen stilstaan bij de groeiende tendens om de rechtvaardiging te verwarren met de oorzaak.
Wanneer Bin Laden 9/11 in naam van de islam opeist, besluit men algauw dat die godsdienst fungeerde als drijfveer achter het gebeuren. Als Iraakse verzetsstrijders bommen doen ontploffen, zoekt men de redenen daarvoor in het islamitische geloof. Wanneer extremistische groeperingen gegijzelden op een walgelijke manier doden, door onthoofding, wijst men de islam met de vinger.
Zolang niet wordt begrepen dat die acties niet uitgaan van de islam, maar van politieke motieven, zullen onbegrip en onrechtvaardigheid blijven groeien. En daarop gedijt alle agressie. Gewelddadige groepen rechtvaardigen hun acties via de islam. Dat betekent echter niet dat de islam aan de basis ligt. De oorzaken van het geweld zijn te vinden in de politieke problemen waarmee de Arabische wereld kampt.
In naam van het christendom werden wrede slachtpartijen op indianen uitgevoerd en werd een Inquisitie ingesteld. In naam van het arische ras werden concentratiekampen opgetrokken. In naam van een of andere vorm van communisme ontstonden de killing fields en goelags. Zijn dat in essentie en per definitie westerse fenomenen? Neen toch. Maar als het over de islam gaat, redeneert men algauw anders. En daar wringt het schoentje.
In Europa is een gevaarlijke tendens aanwezig, die de islam beschouwt als de ‘motor’ van al wat in de Arabische landen gebeurt. Daardoor kan de angst bij de Europese burgers worden gecultiveerd. Populistische en extreem-rechtse politieke partijen spinnen daar electoraal garen bij.
Als Europa zich blijft blindstaren op de islam, zal het geen vorderingen maken in de zoektocht naar politieke antwoorden. Interreligieuze en interculturele dialogen kunnen de achterdocht en wederzijdse spanning wat milderen, maar zij zijn niet in staat oplossingen te bieden. Het geweld resulteert immers niet uit religieuze tegenstellingen, maar uit politieke conflicten. Het wordt hoog tijd dat we in Europa wat minder praten over de islam, en wat meer over de politiek. Het wordt tijd dat we wat minder stilstaan bij het ‘hoe’ van de rechtvaardiging, en ons toespitsen op het ‘waarom’ van de oorzaken. Begrijpen is de eerste stap om te komen tot constructieve oplossingen. Laten we niet te lang wachten. De wereld heeft ze nodig. n
Samni Zemni
