Alvaro Siza’s fragiele architectuur.

De Portugese architect Alvaro Siza Vieira (1933) geniet internationale waardering. In 1992 kreeg hij voor zijn oeuvre de Pritzkerprijs, zowat de Nobelprijs voor architectuur. De expositie in de Fondation pour l’Architecture bewijst dat dit geen eindpunt was, zijn recente projecten bezitten een nog grotere maturiteit.

Siza werd pas ontdekt na de Anjerrevolutie (1974). Zijn sociale huisvestingsprojecten in Porto, waar hij intens samenwerkte met de bewoners, leverden hem opdrachten op in Berlijn en Den Haag. Siza is niet geïnteresseerd in een herkenbare eigen architectuurtaal, hij vertrekt vanuit de specifieke randvoorwaarden die een land of een site aanreiken. Zijn gebouwen in Porto of Den Haag zien er bijgevolg helemaal anders uit.

Siza gaat niet met zijn architectuur op reis, hij past zich aan uit respect. Europese architectuur is voor hem het behouden van de diversiteit vanuit de specifieke eigenheden van de regio. Bouwen is niet enkel een antwoord geven op een eisenpakket, het ontwerp moet de verborgen kracht van de plek openbaren. Voor Siza is ontwerpen het transformeren van wat al bestaat. Het nieuwe is het intens samenbrengen van een veelheid aan invloeden zonder dat het een doorzichtige collage wordt.

Na de internationale erkenning kreeg hij ook in Portugal grote opdrachten, zoals de wederopbouw van de afgebrande Chiadowijk in het stadshart van Lissabon. Voor de grote manifestatie Lissabon ’98 ontwierp hij het Portugees paviljoen. Tot zijn meest gave realisatie behoort de nieuwe architectuurschool in Porto en het Museum voor Hedendaagse Kunst in het Spaanse Santiago de Compostela. De manier waarop in beide projecten gebouw en site samengaan is indrukwekkend.

Als jongeman wilde Siza schilder of beeldhouwer worden, iets wat nog altijd tot uiting komt in zijn vele schetsen. Zijn ontwerpschetsen drukken een fragiliteit uit, tonen onopgeloste conflicten en twijfels. De expositie biedt ook een mooie selectie van zijn reisschetsen en portretten. Een primeur is de presentatie van zijn eerste Belgische opdracht, de verbouwing van een oude hoeve nabij Oostende. De wijze waarop hij de bestaande bouwvolumes als uitgangspunt neemt, bewijst opnieuw zijn respect om de geest van de plek als integraal onderdeel te beschouwen zonder te vervallen in een inhoudsloze en nostalgische fermettenbouw. Na het intens observeren van de bouwplaats komt hij tot een bijna evident antwoord.

Parallel met de expositie presenteert het architectuurinstituut La Cambre op het Flageyplein Siza’s meubelen en designobjecten.

Marc Dubois

Fondation pour l’Architecture, Brussel, t/m 25/5, di. vr 12.30-19.00, za. zo 11.00-19.00.

Museum voor Hedendaagse Kunst, Santiago de Compostela : integratie van gebouw en site.