Een autobus als mobiele ontmoetingsplaats: het Jongeren Advies Centrum in Aalst zet jongeren op weg naar politieke participatie.

“Als je met een UFO van jeugdwerk neerstrijkt, moet je niet verbaasd staan als jongeren je bekijken als buitenaardse wezens.”

Stijn De Witte van het Jongeren Advies Centrum in Aalst verwijst naar de talloze – weinig succesvolle – pogingen van overheden en organisaties om bij de jeugd enige sociaal-politieke betrokkenheid te kweken. De bedoelingen mogen dan wel goed zijn, aldus De Witte, de jongeren krijgen nooit de kans om mee te denken over vorm en inhoud van de initiatieven. En dus blijven ze weg. “Je kan aan je bureau allerlei prachtige projecten uitdokteren waarvan je overtuigd bent dat de jongeren ze even prachtig vinden. De ervaring leert echter dat die methode niet werkt.”

Het Jongeren Advies Centrum (JAC) wil het anders aanpakken. Ze gaan met een autobus, als een soort mobiele ontmoetingsplaats, bij de jongeren op bezoek. Dan beslissen de bezoekers zelf over de te volgen richting. Plaats van vertrek wordt de Aalsterse Rechteroever, een arbeidersbuurt die voor een groot deel bewoond wordt door kansarmen en sociaal achtergestelden. En die volledig verstoken is van vrijetijdsvoorzieningen of uitgaansmogelijkheden. Tot groot ongenoegen van de plaatselijke jeugd, die echter geen kans ziet om zijn grieven en wensen over te brengen aan het stadsbestuur. Gevolg: frustratie en een groeiend wantrouwen tegenover de politiek en zijn vertegenwoordigers.

Een ongezonde evolutie, vindt het JAC. “Het basisidee is om een babbelbus te organiseren, met camera en andere filmapparatuur, waarmee de jongeren vorm kunnen geven aan hun boodschap. Die boodschap is er zeker. Dat ze niet gehoord wordt, komt vooral doordat de jongeren niet weten hoe ze te formuleren. Ze weten ook niet welke bestuursorganen ze moeten aanspreken, welke kanalen ze moeten passeren. Zelfs voor ons, als adviescentrum, is het soms onduidelijk waar en door wie de beslissingen worden genomen, terwijl wij toch in dagelijks contact staan met de stad en de overheden. Stadsbestuur, overheidsdiensten, regering: die instanties opereren allemaal in een voor jongeren ongrijpbare dimensie. Je kan zeggen: jongeren moeten zich beter informeren. Je kan ook zeggen: de besturen moeten doorzichtiger en toegankelijker worden.”

VRIJE RADIO OF BUURTKRANT

De babbelbus wordt gekocht met het half miljoen dat het JAC krijgt van het Fonds P&V. Ter herinnering: verzekeringsmaatschappij P&V en de Koning Boudewijnstichting richtten enkele maanden geleden een jongerenparlement op, waarvan de leden – jongens en meisjes tussen 17 en 23 jaar – subsidies mochten toekennen aan een aantal zelf geselecteerde projecten rond politieke en sociale uitsluiting. De Witte: “Eerst zullen we de bus vullen met enkele sofa’s, een stereo-installatie en een lading strips. Om een leuke sfeer te krijgen. Vooraleer onze bezoekers om een goed gefundeerde stelling over politieke en sociale participatie te vragen, willen we ze wat beter leren kennen. Misschien blijkt dan wel dat ze helemaal niet gewonnen zijn voor het camerawerk, misschien zien ze meer in het opstarten van een vrije radio of een buurtkrant. Nou goed, dan proberen we dat. Het hoeft niet noodzakelijk een babbelbus te worden, belangrijk is dat de jongeren zelf aangeven waar ze behoefte aan hebben.”

Het JAC kiest bewust niét voor een pasklaar project waar dan achteraf een dossiertje over wordt geschreven en klaar is Kees. “We weten op dit moment echt nog niet waar we met het busidee heengaan. Ook over de frequentie van de busritten kunnen we nog niets zeggen: willen de jonge gasten dat we vaker komen, dan komen we vaker. Willen ze dat we vooral niét op zondag komen, dan houden we daar rekening mee. Wie weet zitten ze op zondag op den Eendracht naar het voetbal te kijken.”

Het project zal geslaagd zijn als het de interesse opwekt van media, lokale overheden én natuurlijk de jongeren van de Rechteroever. Bedoeling is om op langere termijn een vaste groep jongeren te verenigen om het jeugdwerk permanent uit te bouwen. Dat jeugdwerk zou de brug moeten vormen tussen jongeren en politiek. De bus is daarbij een middel, geen doel, benadrukt De Witte. “Stel dat er beslist wordt om een krant te beginnen, dan hebben we de bus na een poosje mogelijk niet meer nodig. In ieder geval is het busconcept makkelijk te verplaatsen, dus hopelijk duikt het binnenkort ook op in andere steden of gemeenten.”

Zolang de trendgevoeligheid van het idee maar niet de ware betrachting overschaduwt, waarschuwt De Witte. “Jongeren een eenmalige kans geven om hun mening naar buiten te brengen, zou totaal verkeerd zijn. Want dan bedot je ze. Dan staan ze na een jaar even ver als voordien, namelijk nergens. Continuïteit is essentieel. We zullen dan ook met de vragen en verwachtingen van de jongeren naar de beleidsmakers stappen en vragen om concrete maatregelen te treffen. Meteen zal blijken of ze echt iets voor de jongeren willen doen of niet.”

APATHIE VOLGT OP ONTGOOCHELING

Iedereen tot 25 jaar is welkom in de bus. Met zijn 23 mag Stijn De Witte nog net zelf binnen. Vlak voor de zomer mocht hij bij het JAC aan de slag om de situatie aan de Rechteroever nader te bekijken en er het jeugdwerk te activeren. Het busproject bedacht hij – samen met zijn collega’s – op vraag van het Sociaal Impulsfonds, een fonds van de Vlaamse overheid dat kansarmoede probeert te bestrijden. Waar kansarmoede heerst, heerst ook politieke desinteresse. En zo belanden het Sociaal Impulsfonds en het Fonds P&V op één spoor. De Witte: “Ik definieer politiek als: elke plaats waar beslissingen worden genomen in verband met het leven van mensen. Het politieke en het sociale zijn dus niet te scheiden. De apathie bij de jongeren volgt op ontgoocheling. Politieke desinteresse groeit na de zoveelste niet nagekomen belofte van stadsraad of hoger bestuur.”

Geef de jongeren een stem, luidt het motto van het JAC. Een werk van lange adem, zo blijkt. “Voor iemand zijn stem kan laten horen, moet hij zich ervan bewust zijn dat hij een stem hééft. Zoiets mag vreemd klinken, maar feit is dat we tijdens onze opvoeding nooit worden aangezet tot het formuleren van een eigen mening. Jongeren zijn gewoonweg niet vertrouwd met het begrip participatie. Noch in de politiek, noch in andere domeinen. Daarom moeten jongeren – geleidelijk aan – leren omgaan met hun eigen mening. In de Scandinavische landen wordt aan kleuters op school gevraagd hoe het is om kleuter te zijn. Zoiets kunnen wij ons hier gewoon niet voorstellen. In die landen wordt aan kinderen ook geld ter beschikking gesteld om zinvolle projecten uit te werken. Het gebeurt met vallen en opstaan, maar dat is niet erg, ondertussen gebeurt het toch.”

Bart Vandormael

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content