De Europese ministers van Landbouw raken er niet uit. De rampspoed van de veestapel is ondertussen topprioriteit voor Europa’s hoogste leiders.

De vele virussen en ziektes die de Europese veestapel teisteren, maken nieuwe slachtoffers: deze keer zijn de ministers van Landbouw aan de beurt. De precieze diagnose is nog onduidelijk, de symptomen zijn het wel: radeloosheid, besluiteloosheid en acuut geldgebrek. Een enkeling lijdt zelfs aan voice-mailstoornissen. Maandag zaten ze met hun vijftienen nog maar eens in Brussel, maar dé catastrofe van de jongste weken, mond- en klauwzeer (MKZ), stond niet eens op de agenda. Er kwam wel een mededeling van Nick Brown, de Britse minister van Landbouw, waarop zijn Nederlandse collega Laurens-Jan Brinkhorst dan de MKZ-vaccinatie van alle Europees vee bepleitte. Beslissingen bleven uit en ook in het andere crisisdossier, gekkekoeienziekte of BSE, kwamen de landbouwministers niet verder dan vrijblijvende babbels. Zowel de verlenging van het diermeelverbod als de hervorming van de marktordening voor rundvlees werden verdaagd.

Vooral het slachten, inclusief de destructie van koeien ouder dan dertig maanden, stoot op ethische en financiële bezwaren. In totaal hoopt landbouwcommissaris Franz Fischler circa 1,2 miljoen runderen uit de markt te halen en zo een einde aan de vrije val van de prijzen te maken. De BSE-crisis had vorige maand al een frontale botsing tussen Frankrijk en Duitsland tot gevolg, door de MKZ-catastrofe wordt de besluitvorming nog moeilijker en dreigt er zelfs een complete impasse.

Dat de landbouwraad van maandag een maat voor niets werd, hebben de ministers ook aan de regeringsleiders te danken. Die treffen elkaar vrijdag en zaterdag in Stockholm en ze zijn er als de dood voor dat controversiële beslissingen inzake BSE of mond- en klauwzeer de tweedaagse compleet zouden verstoren. Nu al is de kans groot dat de sociaal-economische dossiers voor gekke koeien en brandende veestapels moeten wijken. De Franse president Jacques Chirac heeft terzake een reputatie en iedereen acht hem, met de presidentsverkiezingen in zicht, in staat om een groot nummer rond het Frans boerenbelang op te voeren. De conclusie van zo’n pleidooi staat bij voorbaat vast: meer Europees geld. Duitsland zal dat nooit slikken en kanselier Gerhard Schröder zal deze keer wel met een onwrikbaar nein uitpakken. En toch kan er voor Chirac steun uit onverwachte hoek komen.

TEN OORLOG

De Britse premier Tony Blair hoopt nog altijd op 3 mei parlementsverkiezingen te houden en Europese rugdekking, zeker in de vorm van een cheque, is dan bijzonder welkom. New Labour mag in de peilingen nog altijd een geruststellende voorsprong hebben, de situatie zou vlug kunnen kantelen. Als het een beetje tegenzit, ontspoort de MKZ-catastrofe en komt de regering in een politieke draaikolk terecht. Nu al tekent er zich een gigantische financiële krater af, terwijl steeds meer boeren aankondigen dat ze zich tegen een nieuw slachtprogramma zullen verzetten. Omdat er geweld dreigt, ging de MI5, de binnenlandse veiligheidsdienst, aan de slag en mobiliseerde de regering de Special Branch.

Vorig weekend waren al 240.000 dieren afgemaakt en de regering kondigde aan dat ze de volgende dagen nog een tandje bijsteekt. Het aantal haarden van mond- en klauwzeer loopt op naar 300. Volgens de National Farmers Union denkt de regering eraan om de volgende dagen ongeveer een miljoen dieren in brand te steken, maar het hoofd van de Veterinaire Dienst ontkende dat. Hij hield het bij om en bij de 300.000 beesten. Ondanks de steun van de Conservatieve oppositie en de National Pig Association voor deze drastische aanpak, groeit het verzet bij de boeren.

David Handley, de woordvoerder van Farmers for Action, kondigde al aan dat de achterban de maatregel niet zou pikken en dat ze zich opmaakte to go to war. ‘We zullen ze de boerderijen niet binnenlaten en als ze het toch proberen, kan de regering best met de bouw van nieuwe gevangenissen beginnen. Ze zullen de ruimte nodig hebben om al de boeren die zich tegen de slachting kanten, op te sluiten.’

Nogal wat boerenorganisaties leggen een verband tussen de harde aanpak van de regering en de verkiezingen van 3 mei. Omdat Blair absoluut aan die datum vasthoudt – volgens een pas vrijgegeven peiling is nochtans 61 procent van de bevolking voor uitstel van de verkiezingen – zou de regering meer dieren opofferen dan noodzakelijk. Kortom, de electorale agenda zou de echte reden van het drastisch slachtprogramma zijn.

SCHUIVEN MET COOK

Vorige week kwam in het Verenigd Koninkrijk de film Thirteen Days over de Cubaanse rakettencrisis van 1962 in roulatie en de Britse pers maakte onmiddellijk de vergelijking tussen Jack Kennedy en Tony Blair. De eerste werd met de Bay of Pigs geconfronteerd, de tweede met de Bay of Cows and Sheep en de verkiezingsdatum. Als hij de foute beslissing neemt, valt het niet uit te sluiten dat de kiezer in het stemhokje van de vier jaar Blair alleen mond- en klauwzeer onthoudt. Hoe riskant dat is, kan Jean-Luc Dehaene (CVP), die door de dioxinecrisis onderuit werd gehaald, hem vertellen.

Over één ding zijn de boeren en de regering het wel eens: de epidemie zal miljarden kosten. Een Londens onderzoeksbureau raamde het globale verlies voor de Britse economie op 567 miljard frank (14 miljard euro) – een daling van het bruto binnenlands product met 1,1 procent – en de landbouwsector zelf zou voor meer dan 226 miljard frank (5,6 miljard euro) moeten opdraaien. De regering zal bijgevolg fors moeten bijpassen en kan extra Europees geld goed gebruiken.

Voor Blair worden het drukke dagen in Stockholm. Niet alleen komt hij begrip voor het Britse boeren- en dierenleed vragen, bij zijn socialistische collega’s leurt hij met Robin Cook. Volgens Blair is zijn minister van Buitenlandse Zaken de geschikte man om de Duitse defensieminister Rudolf Scharping als voorzitter van de Europese Socialistische Partij (PES) op te volgen. Blair moet het hard spelen, omdat er kapers op de kust zijn. De Spaanse ex-premier Felipe Gonzalez liet immers uitlekken dat hij ook belangstelling voor de job heeft. Als Gonzalez het haalt, zitten Cook en Blair met een probleem. De Britse premier zou Cook als minister van Buitenlandse Zaken aan de kant willen schuiven en hem als compensatie het PES-voorzitterschap aanbieden.

Paul Goossens