‘China is een groot gevaar voor de hele wereld’

'Het zijn de naamlozen, de arbeiders en de dagloners, die de opstand hebben gedragen.' © REUTERS

Meer dan ooit accumuleert het regime in China macht en geld. ‘In 1989 wilden de demonstranten van Tiananmen weten waarom de ongelijkheid zo groot was. Vandaag, 25 jaar later, is die nog veel groter.’

Voor zijn gedicht Bloedbad (1989) vloog hij vier jaar achter de tralies. De opstand, op 4 juni 1989 in de kiem gesmoord op het Plein van de Hemelse Vrede in Beijing, maakte van Liao Yiwu (55) definitief een dissidente schrijver. Pas in 2011 slaagde hij erin zijn land te verlaten. Vandaag leeft en werkt hij in Berlijn.

Waarom is de revolutie van 1989 in China mislukt, terwijl ze in Oost-Europa slaagde?

LIAO YIWU: Ik keer de vraag om. Waarom slaagde ze in Europa, terwijl ze mislukte in China? Omdat er in China bloed vergoten was. De autoriteiten in Oost-Europa hadden dat gezien en aarzelden om hetzelfde te doen als Beijing. Daarom openden ze het vuur niet. Maar dat hoofdstuk is nog niet afgesloten in China. Wat wilden de demonstranten in 1989? Transparantie. Ze wilden weten waarom de ongelijkheid zo groot is. Vandaag is die nog veel groter. De hoogste kaders hebben een absurde rijkdom opgepot. Dat is een tijdbom die zal ontploffen.

Is Europa de Chinese demonstranten iets schuldig?

LIAO: Europa heeft alleszins een verplichting. Wanneer men zich in het buitenland Tiananmen herinnert, denkt men altijd aan een handvol studenten. In feite zou men moeten denken aan de vele naamlozen, de arbeiders en de dagloners die ik in mijn boeken beschrijf. Zij hebben die opstand gedragen. De studenten, die in de spotlights stonden, leken verdacht veel op degenen tegen wie ze demonstreerden: machtsbelust en onder elkaar gezagsbewust. Ze wilden niet dat de eenvoudige mensen hun revolutie besmeurden. Maar toen het schietbevel kwam, waren de meesten wel weg. De arbeiders bleven en verdwenen voor jaren achter de tralies.

‘Jij zult de literatuurgeschiedenis van 4 juni 1989 ingaan,’ zo verwijt een interviewpartner u in uw Tiananmen-boek De kogel en het opium, ‘maar ik heb voor niks in de bak gezeten.’

LIAO: Dat is de kern van mijn boek en van mijn werk over de beweging van Tiananmen. Heel wat studenten wilden alleen hun eigen naam in de geschiedenisboeken zien. Zijn de rowdies dan niets waard? Dat beeld is aan correctie toe.

In uw rede bij de toekenning van de Vredesprijs van de Duitse Boekhandel in 2012 zei u over het China na Tiananmen: ‘Dit imperium moet uiteenspatten.’ Die uitspraak is zelfs onder critici van het regime omstreden.

LIAO: Ik heb daarmee het hele volk geschokt. Maar ik ben trots op die uitspraak. Ik heb er goed over nagedacht. Ze verwijst naar de filosoof Lao Tse die tweeduizend jaar geleden voorstelde om grote eenheden op te delen in kleine. Wie het China van vandaag kent, weet dat deze reuzenstaat met zijn enorme overvloed aan macht en zijn geld een demon is, een groot gevaar voor de hele wereld.

©Der Spiegel

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content