De nieuwe generatie mp3-spelers met ingebouwde harde schijf verwijst de walkman en de diskman naar het elektronische kerkhof. Alleen de platenindustrie benadert de nieuwe technologie nog met enige voorzichtigheid.

Tienduizend liedjes op één schijfje in je broekzak? De fans hebben in hun grenzeloos enthousiasme hun iPod al magische krachten toegedicht. En zelfs nuchtere geesten blijven niet onbewogen bij de kwaliteiten van de nieuwe mp3-speler van Apple. De harde schijf van 40 gigabyte (GB) in het kleinood biedt volgens de ontwikkelaars plaats voor tienduizend liedjes en dat is niet eens overdreven. Het precieze aantal hangt natuurlijk af van de lengte van de nummers, maar het is zeker niet zo dat Apple bij zijn berekening is uitgegaan van een gemiddelde lengte van anderhalve minuut. Behalve het topmodel zijn er ook uitvoeringen van de iPod met een harde schijf van 20 of 10 GB, nog altijd voldoende om er een lijvige platencollectie op te bewaren. De inhoud van honderden cd’s kun je gewoon overal meedragen op een toestel dat niet groter is dan een portefeuille. De walkman en de diskman zijn klaar voor het museum.

Apple is niet de uitvinder van de mp3-speler, maar wel de eerste producent die uitgebreide functies met gebruiksgemak en design in één toestel weet te verenigen. Er blijft overigens nog ruimte voor verbetering, want de batterij van de iPod zingt het amper acht uur uit en de witte carrosserie valt niet bij iedereen in de smaak. Elegant zwart zou wellicht meer potentiële klanten overtuigen, zo heeft concurrent Philips bedacht. Het Nederlandse elektronicabedrijf bekampt Apple met de HDD 100, overduidelijk geïnspireerd op de iPod maar dus wel in een ander kleurtje. Philips probeert zich voorts te onderscheiden via een ingebouwde microfoon, die je toelaat om de mp3-speler ook als dictafoon te gebruiken. Niet dat veel kopers van die functie gebruik zullen maken, want de opnamen pikken veel geheugenruimte in ten koste van de muziek.

Creative, bekend als fabrikant van video- en geluidskaarten voor de pc, gooit zich in de strijd met de Jukebox Zen NX. Die pakt als eerste uit met een harde schijf van 60 GB: goed voor vijftienduizend liedjes. Je mag al een heel stevige cd-collectie hebben om zo ver te geraken. De Creative-speler heeft als enige verwisselbare batterijen. Hij houdt het bovendien 14 uur vol zonder een nieuwe energiebevoorrading en dat is langer dan zijn concurrenten. Als het echter gaat om esthetiek en design, doet het toestel onder voor Apple en Philips. De iPod scoort bonuspunten met zijn handige draaischijf om vlot door de menu’s te scrollen en met zijn nieuwe docking station waarin je het toestel plaatst om op te laden.

Een nog wat mysterieuze outsider is de DJ van Dell. Mysterieus, want het toestel is hier nog niet op de markt en er zijn nog niet bijster veel technische details over bekend. Behalve dan dat de DJ 16 uur aan een stuk door zou kunnen spelen zonder batterijherlading.

Opmerkelijk: Apple haalt de snelste tijd bij het overzetten van muziekbestanden van de computer naar de mp3-speler, hoewel die operatie via de FireWire-verbinding van de iPod in theorie trager zou moeten verlopen dan via de USB 2.0-poort waarlangs Philips en Creative de bestanden versassen. Die overzetting neemt sowieso wel enige tijd in beslag, meer dan je zou verwachten van deze wondertjes der technologie. Zelfs met de iPod heb je voor honderd nummers tien minuten nodig. Nadat je de liedjes eerst van de cd naar de harde schijf van je pc of Mac hebt geschreven welteverstaan, iets wat overigens wél opvallend snel gaat. Je kunt nummers selecteren op basis van album, artiest of genre.

LEGAAL OF ILLEGAAL

Al die gegevens komen te voorschijn wanneer je de liedjes in mp3-formaat op de harde schijf van de computer plaatst. Het programma dat die transfer regelt en vervolgens alles naar de iPod haalt, speurt via het internet op een centrale database naar alle informatie over de cd. Die informatie wordt aan de database toegevoegd door de eerste persoon die de cd in kwestie kopieert op zijn iPod. Een enkele keer – bij een oude cd of een schijfje in beperkte uitgave – ben jij die eerste persoon, maar dat zal zelden gebeuren. Doordat de aanleg van de database niet door ‘professionelen’ gebeurt maar een collectief werk is van iPod-gebruikers, tref je geregeld fouten aan in de schrijfwijze van songtitels. Vervelend, maar geen ramp. Je kunt de fouten namelijk makkelijk verbeteren.

Mp3-spelers bestaan in alle maten, vormen en prijsklassen. De Napa PA22 bijvoorbeeld is niet groter dan een aansteker, terwijl de MamboX P505 de vorm heeft van een groot uitgevallen sleutelhanger. Voor beide toestellen betaal je minder dan honderd euro. De Archos AV340, die een mp3-speler verenigt met een videospeler en -recorder, een fotocamera, een camcorder en een draagbare harde schijf, kost dan weer een slordige achthonderd euro.

De zogenaamde mp3-jukeboxes, waartoe de iPod en zijn concurrenten van Philips en Creative behoren, variëren in prijs van drie- tot ruim vijfhonderd euro, afhankelijk van de opslagcapaciteit van de harde schijf. Die prijs zal in de komende twee jaar ongetwijfeld nog dalen, maar de enorme opslagcapaciteit en het gebruiksgemak maken de mp3-jukebox nu al heel populair. Meer nog, andere types mp3-speler lijken overbodig geworden. Als het succes van de iPod concurrenten inspireert tot soortgelijke ontwerpen, zullen die andere types dan ook mogelijk verdwijnen.

De muziek op een mp3-speler is niet noodzakelijk afkomstig van een cd-speler maar kan ook worden binnengehaald via een internetdienst als Napster. Het beruchte muziekuitwisselingsprogramma dat het grote publiek vertrouwd maakte met mp3, is na twee jaar onderbreking terug. Niet meer als gratis dienst en ook niet meer als uitwisselingsdienst, maar als een download service waar je tegen betaling muziek van het internet kunt halen. Napster 2.0 biedt een half miljoen liedjes aan, die 99 dollarcent per stuk kosten. We hanteren bewust de Amerikaanse munteenheid, simpelweg omdat Europa voorlopig niet bediend wordt.

In 2001 kreeg Napster het bevel van de rechtbank om zijn deuren te sluiten, omdat het gratis kopiëren van muziek een schending betekent van de auteursrechten van de liedjesschrijvers. In zijn nieuwe vorm blijft Napster netjes binnen de grenzen van de wet, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat het bedrijf zijn vroegere succes zal kunnen evenaren. Want waarom zouden klanten betalen voor iets dat eerst gratis was? KaZaA en andere diensten zetten de vroegere handel van Napster overigens gewoon voort. Elke dag worden wereldwijd vier miljoen illegale mp3’s gedownload, een aantal dat voorlopig niet lijkt te zullen dalen.

TIJDELIJK OF PERMANENT

De platenindustrie beleeft dan ook zwarte tijden: maand na maand haalt ze minder inkomsten, waardoor meer en meer artiesten op straat komen te staan. Opnieuw Apple heeft met zijn iTunes Music Store echter aangetoond dat muziekliefhebbers wel degelijk bereid zijn om te betalen voor downloads. De onlinewinkel, die net zoals Napster 99 dollarcent per liedje aanrekent, verkoopt wekelijks een half miljoen mp3’s. Als de winkel binnenkort ook opengaat voor Windows-gebruikers (voorlopig kunnen alleen Mac-gebruikers er terecht), zou dat cijfer nog sterk moeten stijgen. En nu ook Microsoft zijn MSN Music Club op de sporen heeft gezet, zou er zich wel eens een nieuwe vorm van muziekverkoop kunnen ontwikkelen. Met verschillende prijzen voor hetzelfde product.

Een tariefstelsel waarmee momenteel wordt geëxperimenteerd: je betaalt een klein bedrag om muzieknummers te streamen (afspelen zonder te downloaden), je betaalt een beetje meer als je de tracks wilt bewaren op je harde schijf en nog een beetje meer als je ze op een cd wilt branden. In ruil voor een vast maandelijks abonnementsgeld, krijg je credits die als betaalmiddel gelden. Als het gaat om kleine bedragen, kun je eventueel betalen via de gsm.

De platenindustrie hinkt ondertussen op twee gedachten: ze wil wel meewerken aan legale online-initiatieven omdat ze anders helemaal failliet dreigt te gaan, maar moet ook de belangen behartigen van de traditionele kleinhandel die vandaag haar cd’s verkoopt. Als ze voluit gaat voor allerlei vormen van onlineverkoop, zullen de kleinhandelaars allerminst enthousiast reageren. En wat zijn dan de gevolgen?

Voorlopig stelt de verkoop van mp3-downloads hoe dan ook weinig voor. MSN, Skynet en Tiscali zijn er onlangs mee begonnen in België, maar boeken nog geen spectaculaire resultaten. Ze lijken hun nieuwe service ook niet als prioriteit te beschouwen. De kans is natuurlijk klein dat mensen massaal overschakelen naar betalende diensten omdat ze overvallen worden door een rechtvaardigheidsgevoel of door medelijden met de platenindustrie.

Nee, als er een ommekeer komt, dan eerder uit schrik. Geen schrik om door de politie gevat te worden, maar schrik om opgepeuzeld te worden door computervirussen. Bestanden binnenhalen via KaZaA en andere illegale diensten is niet zonder risico’s en het probleem zal alleen maar in ernst toenemen. Hoe ironisch, als uitgerekend virussen mensen op het rechte pad moeten helpen.

gsm: global system for mobile communications (oorspronkelijk groupe spéciale mobile, naar de studiegroep die de standaard uitwerkte)

mp3: mpeg layer 3 (mpeg = motion pictures group)

Bart Vandormael

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content