BRIEF AAN DE KROONPRINS

Prominente landgenoten geven hun advies aan de toekomstige koning

Geachte Monseigneur, Sire to be,

We spraken elkaar na de moeilijke regeringsvorming van 2007. Over de politieke rol van de monarchie. U denkt daar al jaren over na. Ook in de komende jaren blijft de vraag: wat wil men eigenlijk van u? Uit dat gesprek herinner ik mij hoe open u tegenover dat vraagstuk stond. We hadden een boeiende, aangename discussie van academisch niveau. De ondertoon was helder: u wilt een goede koning zijn, maar de criteria daarvoor liggen zo verspreid. De Wetstraat raakt het niet eens over de functiebeschrijving van ‘koning der Belgen (m/v)’, in het bijzonder over de grenzen van uw politieke functie. Uw grootvader en oom zagen voor de monarchie een grote rol weggelegd: die van een politieke speler met macht. Uw vader kon of wou dat niet en speelde zijn rol bescheidener. Hij deed wat verwacht werd, voor wat initieel een overgangsvorst was. De formele bevoegdheden bleven ongewijzigd, maar klonken steeds meer achterhaald door de feiten. De laatste macht verdampt, alleen gezag blijft over. Maar dat gezag moet u waard zijn.

U kunt zelf een overgangsvorst worden. Niet van een periode tussen twee koningen, maar een vorst die de monarchie van het ene tijdperk naar een ander brengt. Sommigen zeggen dat u een man met een missie zou kunnen zijn. Dat maakt hen nerveus. U zult hun vrees niet wegnemen met allerlei plechtstatige, vaak nietszeggende formuleringen. Wel door inderdaad een missie op te nemen. Die van een koning die zelf zijn dienende rol verdient.

Een formele verzwakking staat een versterking van het koningschap niet in de weg. De rol van het koningshuis hangt niet af van haar protocollaire gehalte. Haar toekomst ligt niet in formele bevoegdheden, wel in moreel gezag waar democratische verkiezing geen voorwaarde toe is. Een dat u verwerft op basis van deskundigheid in uw job. Gezag kan u bijvoorbeeld versterken door het eerste artikel van de grondwet te omarmen: wees koning van alle entiteiten van de federatie. U bent lang voorbereid op uw nieuwe job. U kent de twijfel, het cynisme dat over uw koningschap bestaat. Hopelijk zet dat u er niet toe aan om aan iedereen te bewijzen wat een geweldige koning u bent. Dat wil niet zeggen dat u geen initiatief moet nemen. Integendeel.

Pak op 21 juli in de Verenigde Kamers alle politici en critici in snelheid. Daag de politiek uit om te beslissen wat ze willen met die monarchie. Moeten de formele regels blijven wat ze zijn? Vraag hen om het debat over de politieke rol nu eens deftig te voeren, zodat dit debat afgesloten kan worden met een beslissing, in deze of gene richting. Vraag de regering-Di Rupo in uw troonrede om een lijst op te stellen van grondwetsartikels over de rol van de monarchie die voor herziening vatbaar verklaard worden. Dat ze dan tijdens de formatie van 2014 beslissen of ze iets willen veranderen en wat ze willen veranderen. Aarzel niet om discreet zelf aan te geven waar uw functie bijgestuurd kan worden. Ministers benoemen en ontslaan, wetten ondertekenen, daarmee staat of valt uw rol en gezag niet. Stel gerust voor dat ze de formatie zonder u regelen, als ze willen en dat beter zou lukken. Niet enkel op het vlak van de financiering van de monarchie, via dotaties en de civiele lijst, maar ook op het vlak van bevoegdheden zou ik voor de vlucht vooruit gaan. Wees drager van een Belgisch patriottisme, niet te verwarren met Belgisch nationalisme: een geloof dat we samen meer kunnen net omdat we verscheiden zijn. Wellicht doet u zo aan politiek, wat niet mag. Maar dan op zo’n manier dat men daar eigenlijk niet tegen kan zijn.

Vraag hen om samen met u de monarchie te moderniseren zodat ze beter spoort met de democratie waarin regering en parlement zich al decennialang van de troon geëmancipeerd hebben. Zo moet er een democratisch gedragen rolbeschrijving en takenpakket voor de leden van het hof worden afgesproken.

Uw vader zei bij zijn afscheid dat hij het volk – de titularis van de soevereiniteit – niet meer kan dienen zoals het hoort. Dat is de enige attitude waarmee een intrinsiek ondemocratisch instituut in een democratie kan overleven: nederig, dienend, faciliterend. Uw koningschap is democratisch gelegitimeerd omdat de Belgen de monarchie accepteren, maar daarom heeft de monarchie nog geen legitimiteit bij de democraten. Die verwerven: dat is uw missie.

Uw vader heeft met zijn mooie afscheidsspeech de bal op de stip gelegd. Schop hem binnen, wees de koning die de monarchie van uw grootvader en oom via uw vader in de 21e eeuw binnenloodst.

Met alle achting,

Carl Devos Politicoloog UGent

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content